زنان در جامعه پساانقلابی: نشانه شناسی اجتماعی تصاویر بزرگداشت روز زن در دهه شصت در ایران

دهه شصت از آن برهه هایی در تاریخ معاصر ایران است که با وجود شهرت، کمتر مورد بررسی روشمند قرار گرفته است. این دهه با توجه به پیروزی انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی دربردارنده تلاش های مدون در جهت تاسیس و استقرار نظام سیاسی جدید با سازوبرگ های ایدئولوژیکی است که نظم جنسیتی متناسب خود را رقم زده و در تغییرات اجتماعی اداور پس از خود تاثیرات غیرقابل انکاری داشته است. تحلیل تصاویر انتشاریافته به مناسبت بزرگداشت روز زن در واقع کندوکاوی پیرامون روابط قدرت بوده و از معانی آشکار و مستتری در تصاویر سخن می‌گوید که جان‌مایۀ ارزش‌ها، تنظیم‌کننده کنش‌ها، هنجار‌ها و قواعد مرتبط با هر یک از دو جنس است.این پژوهش به روش کیفی و با رویکرد نشانه‌شناسی اجتماعی بر اساس سه محور معنای بازنمودی، تعاملی و ترکیبی به تحلیل نه تصویر انتشاریافته عمومی اعم از تمبر و پوستر در دهه شصت می پردازد. یافته‌ها نشان می‌دهد تصاویر می کوشند زن مسلمان انقلابی را از میان انواعی از زنان برکشند و در پهنای تاریخ و جامعه بگسترانند. زن مرجح و ترویج شده مادری جوان، پوشیده در حجاب است که در برابر الگوی زن سنتی و خانه نشین، در پس زمینه های فراخ ترسیم شده و در جهت تصویرسازی از عاملیت زنان در جریان تحولات سیاسی اجتماعی این دهه، نقش اجتماعی زن- مادر و مسلمان انقلابی را در حوزه عمومی معرفی و ترویج می سازند؛ نقشی که به تدریج وجه مبازر خود را به نفع وجوه پرورشی و حمایتی از دست می دهد.

women in the post-revolutionary society: social semiotics of women’s day commemoration images in the 80s in iran

the 80s is one of the periods in iran’s contemporary history that has been less studied despite its fame. regarding the islamic revolution and the imposed war, this decade includes efforts to establish and establish a new political system with ideological frameworks, which has established its appropriate gender order and has had an undeniable impact on the social changes of the upcoming era. analysis of published posters and stamps on the occasion of the birth of fatima zahra and women’s national day, is actually an exploration of power relations, and talks about the obvious and hidden meanings in the images, which are the essence of values, regulating actions, norms and rules. this research analyzes nine publicly published images including stamps and posters in the 80s using a qualitative method and a social semiotics approach based on the three categories of representational, interactive and combined meaning. the findings show that the images try to draw the revolutionary muslim woman from among the types of women and spread it in the history and society. the preferred woman is a young mother, covered in hijab of entire body, which is drawn against the model of a traditional and stay-at-home woman, in broad or abstract backgrounds, and in order to show the agency of the activist during the socio-political developments of this decade. they introduce and promote the social role of a revolutionary muslim woman-mother in the public domain.