تحلیل نظام ستاره‌سازی سینما به‌مثابۀ دستاویزی برای نقد مدرنیزاسیون آمرانه پهلوی (مورد مطالعه: فیلمی از عباس شباویز)

در ساختۀ (1348) عباس شباویز، کاباره دار صاحب نفوذی به نام شاهین، مجذوب استعداد خوانندگی دختری کولی به نام آتش می شود، و می کوشد وی را به ستارۀ کاباره های خود تبدیل کند. بعد از آنکه تحت نظارت و حمایت شاهین، آتش به ستارۀ شناخته شده ای بدل می شود، علیرغم مخالفت شاهین، دلباختۀ استاد موسیقی خود می شود. شاهین این بار از قدرت خود بهره می گیرد تا از ادامه فعالیت این زوج جلوگیری، و آن ها را از صنعت سرگرمی طرد کند. پژوهش توصیفی-تحلیلی حاضر، با رجوع به آرای نظریه پردازانی همچون لورا مالوی و ماری ان دوان در رابطه با مفهوم ستارۀ زن، می کوشد نحوه بازنمایی فرایند برساخته شدن آتش به عنوان یک کالای محبوب در صنعت سرگرمی تحت نظارت شاهین را مورد مطالعه قرار دهد. سپس پژوهش، امکان اینکه بازنمایی شباویز از این سازوکار، استعاره‌ای انتقادی از مدرنیزاسیون آمرانۀ پهلوی، و استراتژی رژیم در جذب توده‌ها با وعده‌های جذاب مدرنیته و اعمال تغییرات بر او باشد را، در نظر می‌گیرد. ذیل این فرض، تغییر شکل و رفتار آتش تحت نظارت شاهین، به عنوان نمادی از تغییرات غیر اخلاقی، نمایشی و «معطوف به ظواهرِ» مدرنیزاسیون پهلوی، بررسی می‌شود. پژوهش نتیجه می‌گیرد که فیلم شباویز، با بهره گیری از تمهیدات سینمایی متناسب، در بازنمایی سازوکار نظام ستاره سازی موفق بوده است، و فیلم، این سازوکار را استعاره‌ای از مدرنیزاسیون آمرانه در نظر می‌گیرد و معطوف بودن پروژۀ مدرنیزاسیون به ظواهر جامعه را نقد می‌کند. از سوی دیگر پژوهش، ضرورت پژوهش هایی مبتنی بر بازخوانی آثار سینمای ایران، مخصوصاً آثار مهجور فیلم‌فارسی، با بهره گیری از آرای نظریه پردازان معاصر را خاطر نشان می سازد.

process of cinema star formation in a film by abbas shabaviz (1969), as a critical metaphor of enforced and superficial modernization project of the pahlavi

in the streetwalker (1969) by abbas shabaviz, shahin, a commanding figure who holds authority over a chain of cabarets, becomes enamored with a gypsy singer named atash. shahin endeavors to elevate atash into the central attraction of his chain of cabarets. through shahin’s instrumental patronage and power, atash attains the status of a celebrated star. during the process, she becomes romantically involved with afshin, her music instructor, thereby arousing discord with shahin. subsequent to this juncture, shahin channels his influence in an opposite trajectory—toward impeding the duo’s artistic trajectory. this research, drawing inspiration from the works of laura mulvey and mary ann doane regarding the construction of the female star as a commodity, endeavors to analyze the dynamics of the star formation and her objectification as a commodified entity within the streetwalker. throughout the narrative, shahin, orchestrates atash’s construction as a popular star, and following the dissolution of their relationship, shahin employs his powers of surveillance and manipulation to dismantle atash’s image as a star, just like a product that no longer serves its purpose. the article proceeds to underscore that this depiction, can be interpreted as a critique of the pahlavi regime’s enforced modernization agenda, its seductive allure for the masses, and the shallowness underlying the changes it advocates. in conclusion, the analysis posits that the streetwalker efficaciously presents the process of star formation within the realm of show business of its era, simultaneously offering a critique of the pahlavi modernization initiative.