برساخت اجتماعی سرکوب مخالفان در دوره داریوش اول (خوانشی از نقش برجسته بیستون بر اساس نظریه پانوفسکی)

نقش برجسته‌ی بیستون یکی از قابل توجه‌ترین حجاری‌های دوران هخامنشی است؛ یگانگی آن بدین جهت است که به لحاظ جانمایی و موضوع خاص، با سایر نقوش برجسته دوران هخامنشی قابل تمایز است. نقش برجسته بیستون روایت‌گر سرکوب شورشیان و یاغیانی است که در زمان داریوش، داعیه‌ی بردیا را داشته‌اند و داریوش به کمک برخی دست به سرکوب آنان در نقاط مختلفی از گستره‌ی حاکمیتی هخامنشیان می‌زند و در این سنگ نگاره به گونه‌ای متفاوت، شرح این پیروزی‌ها شده است. هدف از این پژوهش، خوانش نمودهای سرکوب بر نقش برجسته بیستون، برپایه نظریه شمایل شناسی پانوفسکی بوده و برآن است تا با بهره گیری از روش های تحلیلی این رویکرد؛ و بهره گیری از متن کتیبه بیستون، پس زمینه های اجتماعی و سیاسی عصر داریوش را مورد واکاوی قرار دهد. روش این پژوهش بر مبنای ماهیت توصیفی- تحلیلی مبتنی بر نظریه پانوفسکی است. شیوه‌ی جمعآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و میدانی و روش تجزیه و تحلیل کیفی بوده است. یافته‌های و نتایج حاصل از پژوهش، گویای آن است که گفتمان حاکم بر این نقش برجسته، گونه‌ای از خشونت طلبی را نشان می‌دهد. همچنین حاکی از رویکرد مانیفستی داریوش در طرح ریزی و اجرای نقش برجسته بیستون است. که با تبیین عوامل شکل گیری این نقش برجسته و همچنین تحلیل و تفسیر نقوش انسانی با توجه به زیر متن اجتماعی و سیاسی آن دوره، کارکردی پروپاگاندا گونه را برای آن می توان متصور شد.

social construction of opponents' suppression during the darius i rule (a reading of the bisotun relief based on panofsky’s theory)

the bisotun relief is one of the most remarkable carvings of the achaemenid period; its uniqueness is that it can be distinguished from other reliefs of the achaemenid period in terms of location and specific subject. the bisotun relief narrates the suppression of rebels and insurgents who, during the time of darius, claimed that bardia owned the throne. with the help of some persian aristocrats, darius started suppressing them in different parts of the achaemenid empire. in this relief, the description of these victories is engraved differently. this research aims to read the manifestations of repression on the bisotun relief, based on panofsky's iconography theory, and analyze the darius era's social and political background using this approach's analytical methods and the text of bisotun relief. the method of this descriptive-analytical research is based on panofsky's theory. the information-collecting method is library and field, and the analysis is qualitative. the research findings and results indicate that the existing discourse in this relief shows a type of violence. it also implies darius's manifest approach in planning and implementing the bisotun relief. by elaborating on this relief's formation factors and analyzing and interpreting human motifs according to the social and political subtext of that period, it is possible to assume a propaganda function.