ارزیابی سطوح حس مکان در بناهای تاریخی و تاثیر آن در ماندگاری آثار تاریخی- فرهنگی

حس‌مکان برآیند پیوند معنایی انسان و مکان، در پایداری و ماندگاری آثار تاریخی-  فرهنگی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. استمرار حضور، مشارکت و فعالیت‌ در بناها و آثار تاریخی-فرهنگی، برآمده از این حس است. امروزه جایگاه حس‌مکان و سطوح مختلف آن در بناهای تاریخی به قدر کافی مورد توجه قرار نگرفته است. تضعیف حس مکان مسئله‌ای است که بناهای تاریخی با آن مواجه هستند و موجب کمرنگ شدن تعامل میان مخاطب و مکان و عدم رضایتمندی از مکان در مقایسه با گذشته می‌شود که در پایداری و استمرار  بناهای تاریخی تاثیر معکوس دارد. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این سوال اصلی که کدام‌یک از سطوح حس مکان در تیمچه‌های تاریخی از نظرگاه کسبه دارای بالاترین اهمیت است؟ و با هدف تبیین رابطه بین سطوح مختلف حس مکان و رتبه‌بندی آن در تیمچه‌های تاریخی بازار تبریز انجام‌شده است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و براساس ماهیت کمی است. نتایج حاصل از آزمون همبستگی اسپیرمن بیانگر این است که از نظر کسبه مستقر در تیمچه‌های مختلف، بیشترین میزان همبستگی متعلق به فداکاری برای مکان با ضریب همبستگی 950/0 است. با توجه به یافته‌های حاصل از رتبه‌بندی سطوح حس‌مکان براساس آزمون فریدمن، میانگین شاخص حضوردرمکان 26/4 برآورد شد و همچنین میانگین دل‌بستگی به مکان 97/3، تعلق به مکان 07/4 و فداکاری برای مکان نیز 67/4 ارزیابی شد؛ در واقع از بین شاخص‌های حس مکان، شاخص فداکاری برای مکان دارای بیشترین میزان است و در مرتبه بعد شاخص حضورپذیری مکانی، اهمیت بالاتری دارد که به‌منظور حفظ و تداوم آن‌ها در بناهای تاریخی در راستای ماندگاری آثار تاریخی- فرهنگی باید موردتوجه قرارگیرد.

evaluating the levels of the sense of place in historical monuments and its effects on the durability of historical - cultural heritage

sense of place as a result of semantic relation between man and place is of utmost importance in the sustainability and durability of historical-cultural heritage. the constant presence, utilization of place as well as taking part in various activities associated with the place, originate from this sense. today, the significance of sense of place and its different layers remain poorly appreciated in case of historical monuments. weakening the sense of place is a problem that historical buildings face and causes the interaction between the audience and the place to fade and lack of satisfaction with the place compared to the past, which has an adverse effect on the stability and continuity of historical buildings. the present study seeks to answer this main question, which of the levels of sense of place in historical timchehs has the highest importance from the viewpoint of salesmen? and tends to explain the layers of sense of place in historical timchehs of tabriz city. it has a practical goal and applies quantitative method. the results of spearman’s rank correlation coefficient test indicate the largest correlation also belongs to dedication to place with a coefficient of 0.950. based on the results from friedman test, the mean values for indifference to place, placement awareness, and constant presence were2.11, 3.28,and4.26, respectively. the mean values for sense of belonging, place attachment, and dedication to place were4.07, 3.97and4.67respectively.clearly, dedication to place has the highest mean value among indicators of sense of place, followed by constant presence in the second rank.