ضرب‌المثل‌های دَری بهدینی زرتشتیان ایران و تاثیر آن بر نقشمایه های هنر زرتشتی‌دوزی

هنر، محمل مناسبی برای فرهنگ است. زرتشتیان، همواره زندگی مسالمت‌آمیزی با هموطنان خویش داشته‌اند. اما به واسطۀ آنکه در ساختار و قشر خاص خویش، قواعد و نحوۀ ‌زیستی متفاوتی را تجربه می‌کرده‌اند؛ لذا خرده‌فرهنگ ویژه‌ای را رقم زده‌اند که در ضرب‌المَثَل‌هایشان رخ‌نمایی می‌کند. چرایی به‌وجود آمدن زرتشتی‌دوزی در راستای ضرب‌المثل‌های دَری بهدینی پرسش اصلی این پژوهش می‌باشد. تاثیر و تاثرات ضرب‌المَثل‌های دَری بهدینی به همراه قوانین حاکمۀ عصر قاجار، یکی از دلایل شکل‌گیری این نحوه‌ی خاص سوزن‌دوزی سنتی گردید که به هنر «زرتشتی‌دوزی» شهرت دارد. هدف اصلی مقاله، پیگیری همانندی‌ها و تکرار نقشمایه‌های هنر زرتشتی‌دوزی با واژه‌های پراستعمال ضرب‌المثل‌های دَری بهدینیست که بر نام حیوانات اهلی، آب (ماهی) و گیاهان دلالت دارد. از آنجا که ضرب‌المثل‌ها، شامل بخش شفاهی فرهنگند و گویش دری بهدینی هرگز نوشتار نشده است، به‌ناچار بخشی از گردآوری اطلاعات بر پایه مصاحبه‌های میدانی و کتابخانه‌ای نهاده شد. زرتشتی‌دوزی مسبب شکل‌گیری اولین نمونۀ هنر تکه‌دوزی ایرانی، به نام «تیر و سیخ» گردید. پارچه‌های «تیر و سیخ» مزین به زرتشتی‌دوزی می‌شد، اغلب در مراسم و مجالس سنتی یا آیینی کاربرد داشت. در واقع زرتشتی‌دوزی، هنر زنانه‌ایست که توسط بانوان زرتشتی یزد به ثبت و ضبط فرهنگ خویش ‌پرداخت؛ فرهنگ زرتشتیان نیز که به نوبۀ خود با نحوۀ زیست و معاش ایشان ارتباط تنگاتنگ داشت منجر به شکل‌گیری ضرب‌المثل‌های دَری بهدینی شد. این ضرب‌المثل‌ها نیز به ترسیم واژگانی زیست کشاورزی و شبانی زرتشتیان پرداخته‌اند. چنانکه کمیت تکرار اسامی مرتبط با شیوۀ زیستی ایشان مشابه با مقدار استعمال و اقبال در انتخاب نقشمایه‌های موجود در زرتشتی‌دوزیست.

the dari -behdini zoroastrian proverbs of iran and its impact on zoroastrian needlework art

art is always the embodiment of the culture. zoroastrians have always had a friendly life with other compatriots. because of their particular livelihoods, they have shaped their subculture. the zoroastrian subculture has resulted in the formation of the proverbs of the dari language. the main question of this research is the reasons for inventing this art under the influence of dari behdini proverbs.zartošti dūzi is the old and traditional name of zoroastrian needlework. existence of proverbs in the qajar period is one of the main reasons for the formation of this art. the main purpose of this article is to find similarities in the repetition of the names of domestic animals, water (fish) and plants (cypress tree and flower) between zoroastrian proverbs and needlework. because dari’s proverbs and dialects are part of oral culture and literature, information is gathered in the form of field interviews and library practices. sewing was done on silk fabrics and when the fabrics are matched together, they are called them tir o sikh.tiro sikh fabrics were made for women’s clothing and these were adorned with zartošti dūzi, which were often worn in traditional or ritual ceremonies. the interrelationship of proverbs with the motifs of this art is evident even in the repetition of symbols of domestic animals. repetition of the names of domestic animals that helped humans in the lives of farmers and ranchers can also be seen in this art (zoroastrian needlework). zoroastrian art of embroidery is very similar to the dari- behdini proverbs.