بررسی تکواژ «تا» فارسی در گفتار و زبان گویشوران آذربایجانی

در این پژوهش، نمود آوایی تکواژ «تا» فارسی به ‌‌‌عنوان حرف‌‌ ربط و حرف‌‌ اضافه در گفتار گویشوران ‌‌‌آذربایجانی مطالعه می شود. داده‌ها از تعاملات زبانی گویشوران مناطق مختلف استان‌های آذربایجان ‌شرقی و اردبیل جمع‌‌‌آوری شده است. نخست کاربرد تکواژ «تا» به‌صورت حرف‌‌ ربط و حرف‌‌ اضافه با معانی گوناگون از گفتار گویشوران استخراج و فراوانی کاربرد آنها مشخص شد. سپس داده‌‌ها بر اساس دیدگاه‌‌های مطرح در حوزۀ پدیدۀ برخورد زبان‌ها تحلیل شد. بنابراین پژوهش حاضر پیکره‌بنیاد است و به شیوۀ توصیفی-تحلیلی انجام شده است. بررسی داده‌‌ها نشان می دهد که فراوانی کاربرد تکواژ «تا» به عنوان حرف‌‌ ربط (در معانی بیان علت، زمانی که، همین که و شرط) نسبت به فراوانی کاربرد همین تکواژ به صورت حرف‌‌ اضافه، خیلی بیشتر است. همچنین تکواژ «تا» به عنوان حرف‌‌ ربط در گفتار همۀ گویشوران، حتی گویشوران تک‌‌زبانۀ آذربایجانی به ‌‌وفور یافت می‌‌شود. بنابراین دو معیار بسامد کاربرد و راه‌‌یابی عنصر زبانی به گفتار و زبان تک‌‌زبانه‌‌ها، شواهدی دال بر قرضی‌‌‌بودن تکواژ «تا» به عنوان حرف‌‌ ربط در زبان آذربایجانی است. فراوانی کاربرد تکواژ «تا» در نقش حرف‌‌ اضافه و حرف‌‌ ربط در معانی خاص (تردید، از وقتی که) در گفتار گویشوران آذربایجانی پایین‌‌تر است؛ همچنین این نوع تکواژها فقط در گفتار دوزبانه‌‌‌های آذربایجانی-فارسی ظاهر می‌‌شوند. بنابراین تکواژ «تا» به عنوان حرف‌‌ اضافه و حرف‌‌ ربط در معانی خاص، هنوز به صورت عناصر رمزگردانی‌‌‌‌شده در گفتار دوزبانه‌‌ها نمود آوایی دارند و احتمال دارد با گذر زمان، به ‌‌‌تدریج به گفتار تک‌‌زبانه‌‌ها نیز راه ‌‌یابند و به عناصر قرضی در زبان آذربایجانی تبدیل شوند. اکثر دیدگاه‌‌های مطرح در پدیدۀ برخورد زبان‌‌ها فقط به مطالعۀ نتایج قرض‌‌‌‌گیری بسنده کرده‌‌‌اند؛ در صورتی که پیوستار رمزگردانی- قرض‌‌‌‌گیری روند راه‌‌‌یابی و تثبیت عناصر غیربومی در زبان پذیرا را ترسیم کرده است. راه‌‌‌یابی تکواژ «تا» فارسی به گفتار و زبان گویشوران آذربایجانی نیز مهر تائیدی بر روند انتقال تدریجی عنصر نقشی از زبانی به زبان دیگر است که در این پژوهش، طبق پیوستار رمزگردانی-قرض‌‌‌‌گیری تحلیل می شود.

the study of persian morpheme ta in the speech of azerbaijani speakers

this study aimed at studying morpheme &ta& as conjunction and preposition in speech of azerbaijani speakers. the study was descriptive-analytical and corpus was collected from languages spoken in different regions of east azarbajan and ardabil provinces. first, using morpheme &ta& as conjunctions and prepositions were collected. then, data was analyzed following dominant paradigm related to language contact . the analysis of data indicated that morpheme &ta& as conjunction was much more frequently used than the same morpheme as preposition. furthermore, morpheme &ta& as conjunction was abundant in speech of all speakers, even monolingual azerbaijani speakers. therefore, two criteria of frequency of use and finding the way of linguistic element in speech and language of monolinguals are indicators of borrowing of morpheme &ta& as a conjunction in azerbaijani t language. however, the use of the morpheme &ta& as a preposition and conjunction in certain meanings was less frequent in the speech of azerbaijani speakers. these types of morphemes seem to appear only in the speech of azerbaijani-persian bilinguals. consequently, the morpheme &ta& as preposition and conjunction in certain meanings and as codeswitching element is still phonetically rendered in the speech of bilinguals,. the studies on language contact have mostly focused on the results of borrowing, while codeswitching -borrowing continuum has highlighted the path for entering and establishing nonnative elements in host language. entering persian morpheme &ta& in speech of azerbaijani speakers is also an indication of gradual process of transferring functional elements has been analyzed under the framework of codeswitching- borrowing.