بررسی رده‌ شناختی نظام مطابقه در گویش بخش آیسک (خراسان جنوبی)

هدف مقاله حاضر، توصیف و بررسی رده‌ شناختی نظام مطابقه در گویش بخش آیسک بر اساس نظام پنج‌گانه‌ کامری (1978)است.  این گونه‌ زبانی یکی از زیرمجموعه‌های گویش تونی است که در شمال استان خراسان جنوبی صحبت می‌شود و متعلق به شاخه‌ غربی جنوبی زبان‌های ایرانی است. داده‌های پژوهش حاضر به روش میدانی مانند مشاهده و مصاحبه با گویشوران آیسکی گرد‌آوری شده است. تمام جملات گردآوری‌شده، با مشارکت حداقل 10 گویشور آیسکی 34 تا 71 ساله، به دست آمد.  تحلیل داده‌ها  نشان داد که نظام مطابقه در این گویش، دوگانه و به نمود، زمان و شخص حساس است.  در جملات دارای ستاک حال، نظام مطابقه هم با فعل لازم و هم با فعل متعدی، از نوع فاعلی- مفعولی بود.  این مطابقه به فعل لازم یا متعدی بستگی نداشت، بنابراین نظام مطابقه در زمان حال، به گذرائی فعل حساس نبود.  نظام مطابقه در جملات دارای ستاک گذشته، چه افعال لازم و چه افعال گذشته، از نوع غیرفاعلی- مفعولی بود.  در نظام فاعلی-مفعولی، فاعل در نیمی از موارد به صورت پسوند تصریفی مطابقه در فعل، صورت‌بندی می‌شد. در نظام غیرفاعلی- مفعولی نیز مطابقه با واژه‌بست‌‌های غیرفاعلی تجلی می‌یافتند و از نوع خنثی بودند.