واژ‌های مرکب برون‌مرکز ترکیبی، استعاری و انتقالی در زبان لکی

ترکیب یکی از فرآیندهای اصلی واژه‌سازی در همۀ زبان‌های دنیاست و بررسی صوری و معنایی واژه‌های مرکب همواره یکی از دغدغه‌های اصلی پژوهشگران و متخصصان حوزۀ صرف بوده است. تا به حال تقسیم‌بندی‌های متعددی برای این واژه‌ها ارائه شده‌‌اند که واژه‌های مرکب برون‌مرکز یکی از مهم­ترین انواع آن‌ها محسوب می‌شوند. در زبان لکی که یکی از زبان‌های متعلق به شاخۀ غربی-شمالی زبان‌های ایرانی است، ترکیب مهم‌ترین فرآیند واژه‌سازی به شمار می‌رود و بخش عمده‌ای از ترکیب‌های این زبان از نوع برون‌مرکز هستند. هدف این پژوهش بررسی ساخت‌های برون‌مرکز ترکیبی، استعاری، انتقالی و تحول‌یافته در زبان لکی براساس طبقه بندی بائر (2017) است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهند که ترکیب برون‌مرکز ترکیبی در زبان لکی هفت ساختار متفاوت دارد که عبارتند از: [اسم + فعل]؛ [صفت + فعل]؛ [قید + فعل]؛ [حرف اضافه + فعل]؛ [حرف اضافه + اسم + فعل]؛ [اسم + حرف اضافه + فعل]؛ [اسم + اسم + فعل]. این ترکیب‌ها از لحاظ معنایی نیز تنوع زیادی دارند و برای بیان اسم فاعل، اسم ابزار، اسم مکان، اسم زمان، اسم مشابهت، صفت فاعلی و صفت مفعولی به کار می‌روند. همچنین مواردی از ترکیب‌های استعاری، انتقالی و تحول‌یافته در لکی یافت می‌شوند اما بسامد و تنوع آن‌ها به ‌مراتب کم‌تر از ترکیب‌‌های ترکیبی است.

synthetic, metaphorical and transpositional exocentric compound words in laki

compounding is one of the major processes of word formation in all languages of the world. formal and semantic study of compound words has always been one of the main concerns of researchers and experts in the field of morphology. so far, different classifications have been presented for compound words, of which exocentric compound is one of the most important. in laki, which is one of the languages belonging to the northwest branch of the iranian languages, compounding is the most important word-formation process and majority of compounds of this language are exocentric. the aim of the present study is to investigate the synthetic, metaphorical and transpositional types of exocentric compound words in laki based on bauer (2017). the results of this study show that exocentric synthetic compound has seven different structures: [noun + verb]; [adjective + verb]; [adverb + verb]; [preposition + verb]; [preposition + noun + verb]; [noun + preposition + verb]; [noun + noun + verb]. these compounds are also semantically diverse and are used to express the noun of agent, instrument, place, time and similarity, and agent and patient adjectives. there are also instances of metaphorical and transitional and evolved compounds in laki, but their diversity and frequency are by far less than those of synthetic compounds.