تحلیل صرفی و نحوی نام‌های افراد در گویش لامردی

مطالعۀ ساخت صرفی و نحوی نام‌های خاص، یکی از حوزه‌های مطالعات زبان‌شناسی است که از آن به نام‌شناسی زبان‌شناختی تعبیر می‌شود. پژوهش پیش ‌رو که به توصیف و تحلیل نام‌های افراد در گویش لامردی، یکی از گویش‌های فارسی رایج در جنوب استان فارس، اختصاص دارد، در شمار نخستین پژوهش‌های حوزۀ نام‌شناسی زبان‌شناختی در گویش‌های ایرانی است. در این جستار نام افراد به سه گروه ساده، ترکیبی و گروهی دسته‌بندی و لایه‌های صرفی و نحوی آن‌ها از منظری ساختارگرایانه بررسی و تحلیل می‌شود. یافته‌های نشان می‌دهند که در نام‌های ساده و ترکیبی زایاترین فرایند واژه‌سازی در گویش لامردی، فرایند کوتاه‌سازی است که در قالب کوتاه‌سازی پس‌رو، میانی، پیش‌رو و نامنظم نمود یافته است. تکواژهای تصریفی متعددی متاثر از بافت موقعیتی برای بیان معنای سرزنش (ol-)، تحقیر و تصغیر (ak-) و تحبیب (ā- و aku- و i-) به کار گرفته می‌شوند. در این میان، نشانداری تکواژ -ol به جنسیت افراد و نشانداری -aku به سن و منزلت اجتماعی آنان از جهت کاربردشناختی قابل توجه است. بررسی «نام‌های گروهی» و توصیف چهار الگو در ساخت نحوی آن‌ها بخش پایانی این نوشتار است. نام‌های گروهی در گویش لامردی نمایان‌گر بقای سنتی کهن در نام‌گذاری ایرانی است که به‌ دلیل رواج سنت عربی نام‌گذاری افراد در متون رسمی و دیوانی، چندان مجال بروز نداشته ولی به‌ طور غیررسمی در گویش‌های ایرانی باقی مانده است.

a morphological and syntactic analysis of personal names in lāmerdi dialect

the study of morphological and syntactic construction of personal names is one of the areas of linguistic studies which is known as linguistic onomastics. the present study, focusing on personal names in lāmerdi dialect (a persian dialect in the south of fars province, iran), is one of the first attempts to study personal names in iranian dialects. in this research, lāmerdi personal names are divided into ‘simple’, ‘complicated’ and ‘group’ names, and analyzed from a morphological and syntactic point of view. findings reveal that clipping is the widely-used word-formation process in simple and complicated personal names. this process is categorized into back-clipping, middle-clipping, irregular, and fore-clipping. influenced by situational context, several suffixes are used to express the meaning of blame (-ol), humiliation (-ak), and endearment (-ā, -aku -i). among of them –ol and -aku are marked for gender and social status. the study of “group names” and their four syntactic structures is the final part of this article. “group names” in lāmerdi dialect represent an ancient tradition in iranian naming, which, due to the prevalence of the arabic tradition of naming individuals in official and court texts, did not occur much but remained unofficially in iranian dialects.