بررسی چند معنایی فعل‌های مرکب فارسی با همکرد گرفتن براساس نظریۀ صرف ساختی

جستار پیش‌رو به دنبال آن است الگوهای شکل‌گیری فعل‌های مرکب همراه با همکرد گرفتن را در چارچوب نظریۀ صرف ساختی (بوی، 2010الف و ب) واکاوی و چندمعنایی موجود در آن‌ها را بررسی کند. در جمع‌آوری داده‌های پژوهش که پیکره‌ای حاوی 300 فعل‌ مرکب همراه با همکرد «گرفتن» است، از فرهنگ زانسو (کشانی، 1372)، فرهنگ بزرگ سخن (1381)، فرهنگ ظرفیت نحوی افعال فارسی (رسولی و همکاران،2011)، فرهنگ املایی خط فارسی (صادقی و زندی‌مقدم، 1394) و فرهنگ واژه‌یاب برخط فارسی استفاده شده ‌است. جهت تبیین چندمعنایی فعل‌های مرکب مورد نظر و شناخت الگوی ساخت آن‌ها، با پذیرش ایدۀ «واژگان پایگانی» و کمک‌گرفتن از مفهوم طرح‌وارۀ ساختی و زیرطرح‌وارۀ ساختی، تمامی معانی متمایز به هر الگوی شکل‌گیری این افعال در قالب زیرطرح‌وارۀ ساختی مجزا ترسیم شد. هر چند این زیرطرح‌واره‌های ساختی نیز در سطوح مختلفی از انتزاع قرار دارند. بنا به مفاهیم وراثت پیش‌فرض انگیختگی و سلسله‌مراتبی بودن واژگان، همۀ زیرطرح‌واره‌های ساختی تحت یک طرح‌وارۀ ساختی بسیار انتزاعی و کلی مرتبه بالا قرار می‌گیرد. نتایج نشان داد تحلیل چندمعنایی واحدهای زبانی در چهارچوب صرف ساختی، رویکردی شناختی، ساخت‌بنیاد و «واژه‌بنیاد» است که در سطح انتزاعی طرح‌وارۀ ساختی اتفاق می‌افتد. برای افعال مرکب  همراه با همکرد گرفتن هفت طرح‌وارۀ ساختی کلی شناسایی و ترسیم شد که هرکدام به چندین زیرطرح‌وارۀ ساختی تقسیم می‌شدند. در نهایت، شبکۀ پایگانی و سلسله‌مراتبی کامل از  این طرح‌واره‌های ساختی ارائه می‌شود.

polysemy in persian compound verbs within construction morphology theory: the case of gereftæn light verb

the present study aims at examining the patterns of persian compound verbs formation with “ցereftæn” light verb and their polysemy based on construction morphology theory (booij, 2010a b). the data of this study which includes 300 compound verbs with the light verb &ցereftæn& are gathered from zanso dictionary (keshani, 1994), sokhan (2002), syntactic valency lexicon for persian verbs corpus (moloudi, kouhestani and rasouli, 2011), persian calligraphy spelling dictionary (sadeghi and zandi moghaddam, 2016), and persian online dictionary. to explain the polysemy between the compound verbs and to recognize their construction pattern, by accepting the idea of using the concept of structural scheme and sub scheme, all meanings to each pattern of formation of these verbs in the form of sub scheme was drawn separately. however, these structural sub schemas were at different levels of abstraction. according to the concepts of default inheritance, the motivation and hierarchy of lexicon, all structural sub schemas were placed under a high order general abstract scheme. the results showed that the polysemy analysis of linguistic units within construction morphology framework, cognitive approach, construction based and &word based& which occurred at the abstract level of the structural scheme. for compound verbs formation with “ցereftæn” light verb, seven general structural schemes were identified and plotted, each of which was divided into several structural sub schemes. finally, a complete network and hierarchy of these construction schemas were presented.