ساخت کنایی در گویش بهدینی محلتی یزد

پژوهش حاضر با هدف مطالعة نظام حالت‌نمایی در گویش بهدینی محلتی یزد، به بررسی این گویش باقی‌مانده از گویش‌های مرکزی ایران می‌پردازد. داده‌های پژوهش با شیوة مطالعۀ میدانی و با استفاده از مصاحبۀ نیمه‌ساخت‌یافته جمع‌آوری شده و جملات در بافت طبیعی سخنگویان استخراج شده‌اند. با پیاده‌سازی متن مصاحبه‌های سخنگویان 21 تا 70 ساله، پیکره‌ای برابر 8650 واژه جمع‌آوری شد و مورد ارزیابی قرار گرفت. جملات مستخرج از حیث نظام حالت‌نمایی بررسی شده‌ا‌ند. در این روش، انواع جملات برحسب زمان‌های مختلف افعال و لازم و متعدی‌بودن آن‌ها طبقه‌بندی شده‌اند. همچنین چگونگی نمایش ارتباط نحوی بین فعل و گروه‌های اسمی جمله مطالعه شده است. یافته‌های حاصل از پژوهش، نشان‌دهندۀ حالت‌نمایی ارگتیو دوگانه می‌باشند و اگرچه در جملات دارای زمان دستوری حال، ارجاع متقابل گروه اسمی فاعل و فعل به‌ وسیلۀ پسوندهای مطابقة فعلی صورت می‌گیرد، حالت کنایی مطلق در افعال متعدی گذشتة ساده، استمراری، مستمر و نقلی بدون پسوند مطابقة فعلی و به شکل ستاک گذشتة فعل و در دو صورت ماضی دور و التزامی به شکل صفت مفعولی فعل اصلی ظاهر می‌شوند. نمایش شخص و شمار فعل کنایی به ‌وسیلۀ پیش‌بست مشخص‌گر فاعلی صورت می‌گیرد. افزون بر این، گویش بهدینی میان صیغگان مفرد افعال متعدی گذشتۀ ساده از سویی و افعال متعدی گذشتۀ استمراری، مستمر، نقلی، بعید و التزامی از دیگر سو تمایز قائل می‌شود. به این صورت که برای سه صیغۀ مفرد افعال گذشتۀ سادة متعدی یک گروه پیش‌بست فعلی مشخص‌گر فاعل دارد و برای صیغگان مفرد افعال گذشتۀ متعدی دیگر از گروهی متفاوتی از پیش‌بست‌ها بهره می‌برد. در حالی که برای صیغگان جمع افعال متعدی در هیچ‌کدام از ساخت‌های گذشتۀ ساده یا استمرای، نقلی و غیره تفاوتی قائل نیست.

ergativity in behdini mahlati yazd dialect

the present paper with the aim of a systematic study of behdini dialect of yazd, examined the alignment in this remaining dialect as one of the central dialects of iran. the research data were collected though the field study and semi structured interviews and the sentences were extracted in the natural context of the speakers. following the transcriptions of interviews with 21 to 70 year old, a corpus of around 8500 sentences was collected and analyzed. all extracted sentences were examined in terms of alignment. in this method, various types of sentences were classified based on the tense, transitivity, and structures. the manifestation of the syntactic relationship between verb and noun groups of the sentences were also studied. the findings of the study suggested that behdini dialect followed the split ergative alignment which was sensitive to tense/aspect. in present tense sentences, the subject was direct and the verb showed full agreement with the subject. in contrast, in past tense sentences, the subject of transitive clauses beard no marker, the agreement in the verb would be past tense or past participle of main verb and, a prefix beard the agreement and was added to the verb. interestingly a double code of prefixes was witnessed in this dialect, where a set of prefixes for singular and plural nps were distinguishable in past simple and the other forms of past tenses.