اصل توالی رسایی در زبان گیلکی شرق گیلان

زبان گیلکی یکی از زبان‌های ایرانی ‌نو از شاخه زبان‌های شمال غربی است که در استان گیلان رواج دارد. در این پژوهش اصل توالی رسایی در زبان گیلکی شرق گیلان و چگونگی تبعیت واژگان زبان گیلکی از این اصل در هجای سنگین (cvcc) توصیف شده است. بر اساس این اصل، رسایی باید از مقدار کمینه شروع شود، در هسته هجا به اوج برسد و سپس تا پایانه کاهش یابد. در میان آواها، واکه‌ها رساترین و همخوان‌های انسدادی کم‌رساترین آواها به شمار می‌روند. در پژوهش حاضر ابتدا 980 واژه با ساختار هجایی cvcc از میان 23660 واژه شناسایی شدند. سپس توالی خوشه‌های دو همخوانی در جایگاه پایانی در واژه‌های تک‌هجایی و چند‌هجایی بدون در نظر گرفتن تقطیع هجایی، بر مبنای واکۀ مرکز در جدول‌های جداگانه طبقه‌بندی شدند و در نهایت اصل توالی رسایی در هر خوشۀ همخوانی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می‌دهند که اولاً ساخت هجای زبان گیلکی  cv(c)(c)است. هجای کمینهcv  و استفاده از یک یا دو همخوان در پایانۀ هجا اختیاری است. همچنین بررسی رسایی همخوان‌ها در خوشه پایانی هجا نشان می‌دهد که اصل توالی رسایی در برخی از داده‌ها تائید و در برخی دیگر نقض شده است؛ به‌ گونه‌ای که در بیش‌تر هجاهایی که خوشۀ دو همخوانی پایانه به همخوان‌های روان [l,r]، همخوان‌های خیشومی  [n,m]و همخوان‌های سایشی [s,z,f] ختم می‌شود، اصل توالی رسایی نقض می‌گردد.

Sonority Sequencing Principle in Eastern Gilaki

Gilaki is a member of the northwestern Iranian language branch, spoken in Gilan Province.  In this article, the sonority sequencing principle is described in Eastern Gilaki syllables. The sonority sequencing principle (SSP) states that the syllable nucleus constitutes a sonority peak that is preceded or followed by a sequence of consonants with progressively decreasing sonority values. The vowels are the most sonorous segments and form the peak or nucleus of each syllable.  The more sonorous segments are closer to the peak and the less sonorous ones are further away from it.  In this research 980 CVCC lexical items were obtained among 23,660 words. The sequence of coda clusters was presented in separate tables based on the syllable’s vowels. The results showed that the syllable structure in Gilaki is CV(C)(C) in which the presence of one consonant in the onset position and a vowel in the nucleus is obligatory, and having one or two consonants in coda position is optional. Also, the consonant expression in the syllablefinal cluster shows that the principle of the sequencing sonority is confirmed in some data, and in some others, it has been violated. In most syllables where the CC cluster is closed by glides [l, r], nasals [n, m], and fricatives [s, z, f], the reproduction principle has been violated.