بازنمود مفاهیم معنایی در افعال حرکتی زبان ترکی آذری بر اساس نظریه تالمی

پژوهش حاضر به بررسی بازنمود مفاهیم معنایی مسیر و شیوه در فعل های حرکتی زبان ترکی آذری بر اساس نظریه تالمی (2000 الف و ب)می پردازد. در این چارچوب نظری، زبان ها به دو گروه فعل‌بنیاد و قمربنیاد تقسیم می گردند. در گروه اول رویداد حرکت از طریق فعل و در گروه دوم از طریق قمر بازنمایی می شود. این پژوهش دو هدف را دنبال می کند؛ اول این‌که زبان ترکی آذری در کدام یک از این گروه ها قرار دارد. دوم، فرضیه فِرِز (2008) و مسگر‌خویی (1392) مبنی بر فعل‌‌‌بنیاد بودن آن را به چالش می‌کشد. به همین منظور پیکره ای متشکل از 160 فعل حرکتی (اعم از ساده و مرکب) از فرهنگ لغت و صدای ضبط شده 20 گویشور (50-70 ساله) تهیه شده است. بررسی شواهد زبان ترکی نشان می دهد که در بسیاری از فعل های حرکتی ترکی آذری، عناصر حرکتی از طریق خود فعل محقق می گردند. در دیگر افعال (به ویژه فعل‌های مرکب) نمود مسیر و شیوه از طریق وابسته فعلی در حاشیه آن صورت می‌گیرد. بنابراین در زبان ترکی آذری، ویژگی های هر دو گروه مشاهده می شود. از این رو زبان ترکی بر روی پیوستاری میان زبان های فعل‌بنیاد و قمر‌بنیاد قرار دارد. چنین ویژگی‌ای نشان می‌دهد که رده افعال حرکتی در زبان ترکی که در گذشته فعل‌بنیاد تلقی می‌شدند، در حال حاضر تحت تاثیر زبان فارسی تغییر داشته‌اند که این امر خود را بیش‌تر در فعل‌های مرکب نشان می‌دهد.

The representation of motion concepts in Azari Turkish language

This article investigates the representation of such motion concepts as manner and path in Azari Turkish language with regard to Talmy’s typological theory (2000 A B). Talmy has classified languages into two groups: verbframed languages (in which the motion event is represented by the verb); and satellite –framed languages (in which the motion event is represented by the argument of the verb). The main goal of this paper is to find out the group to which Turkish language belongs and to challenge the verbframed hypothesis in Turkish language. Thus, a corpus of 160 motion verbs was collected from Turkish dictionaries and recorded sounds of Turkish speakers. Examination of the verbs shows that Azari Turkish language has the properties of both groups. That is, the motion event can be represented by the verb itself and by the argumentparticularly in complex predicates. Thus, Azari Turkish is placed in the middle of a continuum ranging from verbframed to satelliteframed languages. This quality reveals that the category of motion verbs, previously considered verbframed, has changed appreciably under the influence of Persian language.