اسم‌ مکان‌های بی‌نشان در ساخت کده‌نام‌های ترکیبی ایران و کاربرد آنها

جای‌نام‌ها یا نام مکان‌های جغرافیایی را به‌لحاظ نوع به سه دستۀ شیب‌نام‌ها یا نام پستی و بلندی‌های زمین، آب‌نام‌ها یا نام عوارض جغرافیایی که به آب‌ها اشاره دارند، و کده‌نام‌ها یا نام مناطق مسکونی تقسیم می‌کنند. جای‌نام‌ها نیز بخشی از واژگان هر زبانی به‌شمار می‌آیند و همان قواعدی که در دستور زبان دربارۀ واژه‌های عمومی به‌کار می‌رود دربارۀ آنها نیز صدق می‌کند. جای‌نام‌ها را به‌لحاظ صرفی می‌توان به دو دستۀ ساده و پیچیده تقسیم کرد. جای‌نام‌های ساده آن واژه‌هایی‌اند که فقط از یک تکواژ تشکیل شده‌اند. اما جای‌نام‌های پیچیده به سه دستۀ مشتق، مرکّب و مشتق‌‌مرکّب تقسیم می‌شوند. جای‌نام‌های مرکّب یا ترکیبی واژه‌هایی‌اند که دست‌کم در ساخت آنها دو واژۀ مستقل و معنی‌دار وجود دارد. در این‌گونه جای‌نام‌های مرکّب معمولاً معنای یکی از دو واژۀ حاضر در ترکیب اندکی تغییر می‌یابد و به‌تدریج و در اثر استفادۀ زیاد به‌صورت یک تکواژ یا سازۀ جای‌نام‌ساز درمی‌آید. در جای‌نام‌های ایران این سازه‌های جای‌نام‌ساز نقش عمده‌ای را دارند و کاربرد آنها در ساخت جای‌نام‌ها بیشتر از وندهای اشتقاقی جای‌نام‌ساز است. در کده‌نام‌های ایران سازه‌های جای‌نام‌ساز متفاوتی به‌کار رفته است. در این تحقیق به آن سازه‌های جای‌نام‌سازی پرداخته شده که از دستۀ اسم مکان‌های بی‌نشان به‌شمار می‌آیند. برای این منظور، این سازه‌های جای‌نام‌ساز در کده‌نام‌های ترکیبی از دو دیدگاه صرفی و معنایی بررسی شده‌اند.

Unmarked Place Names in Some Languages and Dialects of Iran and Their Use in Compound Oykonyms

Toponyms or place names are divided into three categories according to their type: uronyms or the name of lows and highs of earth, hydronyms or names of geographical features that refer to waters, and oykonyms or names of residential areas. Toponyms are also part of the vocabulary of any language, and the same grammatical rules apply to them as are common to other words in the language. Toponyms can morphologically be divided into two categories, simple and complex. Simple place names are words that consist of only one morpheme. But complex nouns are divided into three categories: derivative, compound, and derivativecompound. Compound or complex toponyms are words that consist of at least two independent and meaningful words. In such compound place names, the meaning of one of the two words present in the compound is usually slightly altered and gradually, as a result of overuse, becomes a topoformant. In Iranian toponyms, these topoformants play a major role, and their use in the construction of place names is more important than derivational affixes. In compound oykonyms of Iran, different topoformants are used. In this paper, those topoformants that are considered as unmarked place names are discussed. To this end, these topoformants in compound oykonyms are examined from both morphological and semantic perspectives.