پیکانی، از گویش‌های مرکزی ایران در جرقویۀ اصفهان

پیکانی یکی از گونه‌های گویش جرقویه‌ای است که در جنوب شرقی اصفهان در روستای پیکان صحبت می‌شود. این گویش در کنار گویش‌هایی مانند گزی، سدهی ورزنه‌ای و یهودیان اصفهان در زیرشاخۀ جنوبی از گویش‌های مرکزی قرار می‌گیرد. این مقاله با رویکردی توصیفی به توصیف واجشناسی همزمانی و تاریخی و دستور این گویش پرداخته است، بر پایۀ پیکرۀ زبانی که نگارندگان مقاله از این گویش در زمستان 1397 فراهم کرده‌اند. بررسی واجشناسی این گویش آنچنان که در این مقاله انجام گرفته است، نشان می‌دهد که پیکانی ویژگیهای آوایی شمال‌غربی را به خوبی نشان می‌دهد و در دگرگونی‌های آوایی متاخر نیز با دیگر گویش‌های مرکزی هماهنگ است، هرچند ویژگی‌های آوایی‌ای یافته است که آن را نه تنها از گویش‌های مرکزی بلکه از دیگر گویش‌های جرقویه‌ای متمایز ساخته است. دستور پیکانی با گویش‌های شاخۀ جنوبی هماهنگ است و از جهت نداشتن مادۀ مجهول، جنس دستوری و ساخت ویژه برای زمان آینده به روشنی از گویش‌های شاخۀ شمال شرقی مانند جوشقانی و میمه‌ای متمایز می‌شود، با این همه ویژگی‌هایی را نشان می‌دهد که در دیگر گویش‌های مرکزی دیده نمی‌شود، مانند ساخت جدید معرفه‌ساز، پسوند نشانۀ نمود ناکامل که به پایان فعل افزوده می‌شود و صورت‌های خاصی که برای ضمیر اشاره به کار می‌رود.

Peykāni: a Central Iranian Dialect in the Jarquya District

Peykāni is a variety of Central Iranian dialects spoken in the village of Peykān (locally Peykom) in Jarquya district of Isfahan province in central Iran. It shares features with other Central dialects in the Southern branch such as Gazi, Sedehi, and Isfahani Jewish. This paper describes synchronic and historical phonology and grammar of Peykāni based on a corpus collected by the authors in Peykān village during winter 2019. The study of phonology of the dialect as presented in the current paper shows that Peykāni basically has Northwestern features and in later changes, it shares some features with other Central dialects but also shows features that are specific to Peykāni. In morphosyntax features, Peykāni coincides with the Southern branch of Central dialects as it has no grammatical gender, passive stem, or future tense that separates it from the rest of Northeastern Central dialects in the Kashan region. By having some new grammatical features such as a new form for definiteness or imperfect suffix, Peykāni has specific features not seen in other Central dialects.