آزادی تراژیک، امکان تحقّق خودآگاهی هگلی در آخرین انار دنیا

آخرین انار دنیا با عنوان اصلی (کُردی) دواهه­‌مین هه‌­ناری دونیا، رمانی است از بختیار علی، نویسندۀ مشهور کُرد که با بهره‌گیری از درون‌مایۀ «جنگ» زوایای فلسفی بسیاری را در خود جای داده است. بدیهی است درون­‌مایۀ جنگ اغلب در آثار هنرمندان به پیام صلح بدل می‌­شود. به نظر می­‌رسد نویسندۀ فلسفی‌­اندیش این رمان، پیام صلح را افزون بر نقد محتوایی جنگ، در یکی از جامع­ترین ساختارهای فلسفی جنگ یعنی: گفتار «خدایگان و بنده»ی هگل و نتیجۀ منطقی این دیالکتیک یعنی: خودآگاهی و آزادی نهاده است. این پژوهش با رویکردی تحلیلی- توصیفی، دیالکتیک خدایگان و بنده را در این رمان در خلال دیدار و گفت‌وگوی دو تن از شخصیت‌های اصلی داستان، یعقوب صنوبر و مظفر صبحدم، در سه مرحله مورد بررسی قرار داده است. نتیجۀ بررسی‌ها حاکی از آن است که اگرچه این دیالکتیک برای قهرمان داستان چونان «بنده»، در نهایت تا مرحلۀ آزادی ذهنی پیش می­‌رود و آنگاه بدون تحقّقی عینی پایان می­‌یابد، اما این آزادی سرانجام در بینش و کنشی تراژیک در مولّفه‌­های اعتباربخشی به زندگی زمینی و تنانگی، صیرورت و غایت‌ناباوری و معناگریزی و جزمیت‌ستیزی به تحقّق و نمود بیرونی می­‌رسد که می­‌توان آن را «آزادی تراژیک» نامید.

tragic freedom: the possibility of hegelian consciousness in the last pomegranate of the world

the last pomegranate of the world, is a novel by bakhtiar ali, a kurdish writer, which incorporates many philosophical aspects through the theme of &war&. it is evident that in the context of war, artists often convey a message of peace through their works.  the author of this novel appears to in addition to present a message of peace along with a critique of the content of war, within one of the most comprehensive philosophical structures of war: hegel’s discourse on &lordship and bondage& and its logical consequence, self-awareness, and freedom. this research, employing an analytical-descriptive approach, examines the dialectic of &lordship and bondage& in this novel during the encounters and dialogues between two main characters, ya’qub sanobar, and mozaffar sobhdam, in three stages. the results of the analysis indicate that while this dialectic ultimately progresses for the story’s protagonist as a &bondage& towards mental freedom and reaches its conclusion without any tangible realization, this tragic freedom ultimately leads to a tragic insight and action in terms of seeking meaning, escapism, and resistance to external achievement and appearance, which can be referred to as &tragic freedom.&