مقایسۀ دیدگاه فرهنگی در داستان شیخ صنعان به دو روایت فولکلور کُردی و کلاسیک فارسی

فرهنگ در بردارندۀ مباحث مختلفی است، به‌‌ویژه اگر بخواهیم داستانی را با راویان متعدد از جنبۀ فرهنگی بررسی کنیم؛ چرا که موضع جغرافیایی و فرهنگ زیست‌محیطی راوی و فرهنگ نخستین گویندۀ داستان مجهول یا معلوم در شکل‌گیری و ساختار داستان در هر دو ادب عامه و کلاسیک نقش اساسی و مهمی را ایفا کرده‌اند. پژوهش حاضر با هدف مقایسۀ دو روایت از شیخ صنعان کُردی و فارسی از دیدگاه فرهنگی با تفحص در دو ماخذ متفاوت و قابل تامل (ادب عامه و کلاسیک) برای تبیین اشتراکات و افتراقات فرهنگی در آنها با استفاده از روش توصیفی تطبیقی توانسته از منظر مذکور به جمع­‌بندی داستان بپردازد و داده‌ها را با ارائۀ جامعه و نمونۀ آماری، به ‌شیوۀ علمی مقایسه و به نتیجه برساند. راویان این دو روایت هر دو ایرانی بوده‌اند، یکی فارسی‌زبان، در قرن ششم هجری و دیگری کُردزبان، از هشتاد سال پیش. با توجه به دستاوردهای پژوهشگران، داستان مذکور با صبغۀ عرفان اسلامی پیش از عطار رواج داشته ‌است و چه بسا آبشخور آن از چشمۀ زایندۀ فولکلور پس از اسلام بوده باشد. هنگامی بحث از ادب عامه در تلفیق با موسیقی مقامی پیش می‌­آید، برای تعیین پیشینۀ آن ناگزیر از موسیقی‌شناسی قومی (اتنوموزیکولوژی) خواهیم بود؛ لذا پژوهش مستلزم تحقیق گسترده‌تری خواهد شد. عناصر فرهنگی در ساختار داستان مذکور در بیان مقاصد عالیۀ عرفانی موضوع دیگری است که در لابه‌لای این روایت‌های غنایی-عرفانی و حفظ جذابیت‌­های روایتگری در شیوۀ بیان راویان و تاثیر فرهنگ عصر راوی بر داستان، سبب تقسیم‌بندی­های بدیعی در شناخت فرهنگی داستان می‌شود.

examining the cultural perspectives in the story of sheikh san’an: a comparative study of folkloric kurdish and classic persian narratives

culture encompasses various topics, especially when we examine a story with multiple narrators from a cultural perspective. this is because the geographical position and environmental culture of the narrator, as well as the cultural background of the first storyteller, whether unknown or known, play a fundamental role in shaping the structure of the story in both popular and classical literature. the objective of this study is to compare two narrations of sheikh san’an in kurdish and persian from a cultural standpoint. the analysis is conducted using two distinct and thought-provoking sources, namely popular and classical literature. the study employs a descriptive-comparative approach to examine the cultural similarities and differences between the two narratives. by presenting a comprehensive statistical population and data, the study aims to provide a scientific comparison and draw meaningful conclusions. both narrators of these two narratives have been iranian, one being a persian speaker in the 6th century ah (islamic calendar) and the other being a kurdish speaker from 80 years ago. according to researchers, the mentioned story had a prevalence with an islamic mysticism tone even before attar, and its source can be traced back to folk traditions after the advent of islam. when discussing the combination of popular literature and traditional music, it becomes necessary to determine its origins through the study of ethnomusicology. therefore, further extensive research will be required to delve deeper into this subject. the cultural elements within the structure of the mentioned story serve to express the lofty mystical purposes. another aspect is the preservation of the narrative’s allure through the storytelling techniques employed by the narrators and the influence of the narrator’s contemporary culture on the story. these factors contribute to the unique categorizations in understanding the cultural aspects of the story.