کوردۆلۆژى وەک گوتارێکى ڕۆژئاوایی

کوردۆلۆژى گوتارێکى دامەزراوەیى ڕۆژئاواییە، نوێنەرایەتى فەرهەنگ و دەسەڵاتى ڕۆژئاوا دەکات. کوردۆلۆژی بەرهەمى سەردەمى نوێیەتییە. سەرهەڵدانى بۆ کۆتایى سەدەى هەژدەهەم دەگەڕێتەوە. لە کۆتایی سەدەی نۆزدە و سەرەتای سەدەی بیستەم لەوپەڕى گەشانەوە دابووە، ڕاستەوخۆ دواى شەڕى دووهەمى جیهانی کوردۆلۆژیش وەک گوتارى ڕۆژهەڵات‌ناسى ئاوا دەبێت. پاش ماوەیەک بێ‌دەنگى لە کۆتایى سەدەى بیستەم بەم‌لاوە هەر لە ڕۆژئاوا، لە فۆرمى توێژینەوە کوردییەکان لەناو زانستگا ڕۆژئاواییەکان سەرهەڵدەداتەوە؛ بەڵام لە دەرەوەى گوتارى ڕۆژهەڵات و ڕۆژئاوا. سەرچاوەکانى کوردۆلۆژى بریتین لە: فیلۆلۆژى، نووسراوەکانى دەزگا ئایینییە ڕۆژئاواییەکان، سەرچاوە ئیتنۆگرافییەکان و سەفەرنامەکان. لە زووێکەوە زمانى کوردى دەبێتە ماتریالى پەیوەندى ڕۆژهەڵات و ڕۆژئاوا، بەڵام لە خزمەتى دەزگا ئایینییەکانى ڕۆژئاوا. دەرکەوتنى زاراوەى کوردۆلۆژى بە فۆرمى کوردۆلۆجى لە ناو فەرهەنگى کوردى بۆ ساڵى ١٩١٣ دەگەڕێتەوە؛ بەڵام تا دوایی ساڵى ١٩٧٠ هیچ توێژینەوەیەکى پێشەنگى کوردیمان لەم بارەیەوە نییە. لە سەرچاوە کوردییەکان، کوردۆلۆژى وەک گوتارێک لە خزمەت زمان و فەرهەنگى کوردى دەبیندرێت، ئەمەش وەک هەڵەیەک بۆ بێ‌ئەزموونى و بوونى گرفت و کێشە لە ڕوانین و گوتارى کوردى دەگەڕێتەوە. کوردۆلۆژى هەردەم گوتارێکى ڕۆژئاوایى بووە و نوێنەرایەتى ڕوانینى ڕۆژاواى کردووە، نەک ڕوانگەی کوردى، یان ڕۆژهەڵاتی.

kurdology as a western discourse

kurdology is a western institutional discourse that represents western culture and power. it is a product of the modern era. it emerged at the end of the 18th century and was mostly used at the end of the 19th century and the beginning of the 20th century. right after the second world war, it was used in the discourseof oriental studies. after a period of silence, at the end of the 20th  century, it reappeared in western universities in the context of kurdish studies. kurdology emerged in philology, the writings of western religious institutions, travelogues, and ethnographic studies. the kurdish language quickly became the medium of communication between east and west but at the service of western religious institutions. the term kurdology first appeared in kurdish culture in 1913, but until after the 1970s, we have no prominent kurdish research in this area. in kurdish sources, kurdology is seen as a discourse in the service of kurdish language and culture, which is a mistake due to inexperience and problems with kurdish vision. kurdology has always been a western discourse and has represented a western view, not kurdish or eastern.