ململانێی خود و بابەت لە ڕۆمانی بەندەر فەیلی بەختیار عەلی لەسەر بنەمای مۆدێلی کردەنوێنی گریماس

گریماس یەکێک لە دامەزرێنەرانی گێڕانەوەناسیی فەرەنسایە بە کاریگەریی فۆرمالیست و بونیادگەراکان، هەوڵی داوە ئەو دوو قوتابخانەیە بە سیمۆلۆجییەوه موتوربه بکات و تیۆریی واتا لە گێڕانەوەدا دابمەزرێنێت. گریماس لە تیۆرییەکەی‌دا جەخت لەسەر واتا دەکات؛ ململانێی خود و بابەت لە مۆدێلی کردەنوێن‌دا وەک بنەمای بەرهەمهێنانی واتا دەبینێت؛ پێی وایە لە پرۆسەی گێڕانەوەدا واتا لەدایک‌دەبێت، واتاش سەر بە بونیادی قووڵە و گوتاری دەق لە ڕێگەی زنجیرە وێنە داهێنراو و بەرجەستەکانەوە دادەمەزرێت. لەم توێژینەوەیەدا دەقی پراکتیکمان ڕۆمانی تازە بڵاوکراوەی بەختیار عەلی‌یە بە ناونیشانی بەندەر فەیلی، کە لەبەر ڕۆشنایی چەمکەکانی کردەنوێن شیکاریی دەکەین. بەندەر وەک بابەتێک بۆ بکەری بەعس و سیستمەکەی، لە زیندانی ئەواندا لەدایک‌دەبێت و ژیانی لەوێ دەبێت؛ ئەمەش وا دەکات ببێتە خاوەن کەسایەتییەکی ئاڵۆز. بەعس دەیەوێت شوناسی بسڕێتەوە و بیکاتە بەشێک لە خۆی. ئەم خواستە دەبێتە جووڵێنەری ڕۆمانەکە و لە کۆتایی‌دا بەعس شکست دەهێنێت و بەعسییەکان سزا دەدرێن؛ بکەرێکی نوێی وەک ئەمریکا دێت و بەندەر ڕزگار دەکات، بەڵام ئازادی ناکات. وێنەی بنەڕەتیی ڕۆمانەکە خۆی لە زنجیرە وێنە واتاییەکانی ئازادی و بەندێتی‌دا دەبینێتەوە، کە گریماس ئەمە ناودەنێت وێنە و نیشانەی گەردوونی و لە چەندین وێنۆچکە پێکدێت. بەندەر لە نێوان ئازادی و بەندێتی‌دایە، کە هاوشێوەی ناوەکەیەتی؛ بەندێکی ڕوو لە دەرە. لە کۆتایی‌دا بەندەر لە زیندان ڕزگار دەکرێت، بەڵام هەست دەکات نا- ئازادە، لەبەرئەوە عێراقییەکان بەندەر بۆ تۆڵەکردنەوە لە بەعسییەکان هاندەدەن، بەڵام لە دەمی تۆڵەدا نەخۆش دەکەوێت. ئەو نەخۆشییەش نیشانەی تەندروست‌بوونە، چونکە بەندەر لە بەندی وەک لە ئەوان‌چوون ڕزگار دەکات. لەم باسەدا بەهۆی سێ دوانە کردەنوێنەکەی گریماسەوە شیکاری ڕۆمانەکە دەکەین و هەوڵ دەدەین بەشێک لە ڕووبەرە دیار و نادیارەکانی ڕۆشن‌بکەینەوە.

the conflict between the subject and object in bakhtiar ali’s bender feyli based on actantial model of greimas

greimas as the founders of the french narrative science was influenced by formalists and structuralists and tried to infuse it with semiotics to establish a theory of meaning. greimas highlighted meaning and took the conflict between subject and object as the basis for production of meaning in actantial model; meaning is generated through the process of narration. the present study analyzes bakhtiar ali’s latest novel titled bender feyli based on the actantial model. bandar as object for the baath party and its regime was born and raised in prison with a paradoxical personality. the baathists tried to erase his identity and include him as a member of their party. this is the drive in the novel till the baath is defeated and its members are punished. americans as a new actor free bender. the main image in the novel consists of freedom and slavery; greimas considers it as a universal image, composed of a series of minor images. bender is trapped between freedom and slavery. bender is freed finally but he does not feel free because he is encouraged by the iraqis to take his revenge upon the baathists. however, at the time of revenge, a disease attacks him, which is a sign of health because it frees bender from being similar to others. the present study investigates the novel based on three pairs of greimasian actantial model to clarify its manifest and latent layers.