تحلیل تطبیقی شگردهای هنجارگریزی معنایی در اشعار شیرکو بیکس و سیدعلی صالحی (بررسی موردی تو می‌توانی با جرعه‌ای بوسه دیگربار مرا بیافرینی و آخرین عاشقانه‌های ری‌را)

هنجارگریزی معنایی با گونه‌های مختلفی که دارد، از مهم‌ترین شگردهای هنجارگریزی در فرآیند تکوین زبان ادبی است و نقش مهمّی در بازنمایی وجوه معنا، تخیل و تصویر در زبان ادبی دارد. شیرکو بیکس و سیدعلی صالحی به عنوان دو نماینده‌ مهمّ شعر معاصر کردی و فارسی، از شگردهای مختلف هنجارگریزی معنایی در آفرینش‌های ادبی خود بهره برده‌اند. از این روی، تحلیل تطبیقی شگردهای مختلف هنجارگریزی معنایی در شعر این دو شاعر، از ضروریات پژوهش در این حوزه است. در این پژوهش با تکیه بر شگردهای مختلف هنجارگریزی معنایی، به بررسی و تحلیل نمودها و کارکردهای مختلف شگردهای هنجارگریزی معنایی در شعر شیرکو بیکس و سیدعلی صالحی می‌پردازیم، چنان‌که بتوان شناخت بهتری از ساخت زبان ادبی در شعر این دو شاعر حاصل کرد و پیوند بسامدها و کارکردهای مختلف شگردهای هنجارگریزی معنایی با جهان‌بینی‌های شاعرانه‌ موجود در اشعار آن‌ها را تبیین کرد. برای این منظور، دو مجموعه شعر تو می‌توانی با جرعه‌ای بوسه دیگربار مرا بیافرین از بیکس و آخرین عاشقانه‌های ری‌را از صالحی مبنای بررسی و تحلیل قرار گرفته‌اند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد از میان گونه‌های مختلف هنجارگریزی معنایی، «تجرید»، «تجسّم» (با زیرشاخه‌های: سیال‌پنداری، جسم‌پنداری و جاندارپنداری)، «رنگ‌آمیزی» (با زیرشاخه‌های: رنگ دادن به عناصری متفاوت از رنگ خود و رنگ دادن به امور یا عناصر انتزاعی و فی‌نفسه بی‌رنگ)، «حس‌آمیزی» و «پارادوکس»، از مهم‌ترین و پربسامدترین شگردهای مورد استفاده‌ بیکس و صالحی در هنجارگریزی‌های معنایی است و با توجه به رویکردها، تجربه‌های زیستی و جهان‌بینی‌های خاصّ حاکم بر اشعار هر یک از این دو شاعر، گونه‌های هنجارگریزی معنایی نیز با شکل‌ها و بسامدهای مختلف در اشعار بیکس و صالحی نمود یافته‌اند. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است و داده ها به شیوه‌ کتابخانه ای و سندکاوی گردآوری شده اند.

comparative analysis of semantic deviance strategies in the poetry of shêrko bêkas and seyyed ali sälehi (case study: “you can recreate me with a sip of a kiss” and the last romances of rira)

semantic deviation, including various types, is one of the most important methods of deviation in the process of the creation of literary language and it plays an important role in representing aspects of meaning, imagination and image in literary language. shêrko bêkas and seyyed ali sälehi as two important representatives of contemporary kurdish and persian poetry, have used different methods of semantic deviation in their literary creations, so the comparative analysis of different methods of semantic deviation in the poetry of these two poets is a necessity of research in this field. in this research, relying on different species of semantic deviation, we investigate and analyze the various appearances and functions of semantic deviation strategies in the poetry of shêrko bêkas and seyyed ali sälehi, so that we can get a better understanding of the construction of literary language in the poetic language of these two poets and explain the connection of different frequencies and functions of semantic deviance strategies with the poetic worldviews in their poems. for this purpose, two collections of poems &you can recreate me with a sip of a kiss& by bêkas and &the last romances of rira& by sälehi have been used as the basis of analysis. the results of the research show that among the different types of semantic deviation, &abstraction&, &visualization& (with sub-branches: fluidity, materiality and animism), &coloring& (with sub-branches: coloring elements different from one’s own color and coloring the abstract and by-nature-colorless objects or elements), &synesthesia& and ¶dox&, are the most important and most frequent methods used by bêkas and sälehi in semantic deviations and according to the approaches, life experiences and specific worldviews governing the poems of each of these two poets, different types of semantic deviations (according to their nature) have appeared with different forms and frequencies in the poems of bêkas and sälehi. the research method is descriptive-analytical and the data has been collected in a library and document analysis method.