بررسی تطبیقی تجلی جمال محبوب در دیوان ابن‌فارض و ملای جزیری

یکی از مباحث مهم و قابل توجّه در عرفان اسلامی، مبحث تجلّی است. به گونه‌ای که شعرای اهل عرفان و تصوف در اکثر دیوان اشعار خود به صورت گسترده به موضوع حسن و جمال محبوب پرداخته‌اند. دیوان شاعر عارف عرب‌زبان، ابن‌فارض (576-632 ق) و مُلای جزیری کُرد (975- 1050ق)، سرشار از تجلّی جمال محبوب است و نام آنان در حوزۀ عرفان و تصوف در کنار نام کسانی همچون شیخ شهاب‌الدین سهروردی، ابن‌عربی، صدرالدین قونوی، مولوی بلخی و مولانا خالد شهرزوری جای گرفته است و اشعار آنان که مزین به موضوع زیبایی بودند، در حلقه‌های ذکر صوفیه سروده می‌شده‌اند. در این مقاله دیوان اشعار این دو شاعر عارف، با تکیه بر زیبایی جمال محبوب، به روش توصیفی-تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که اشعار هر دو شاعر وجه تشابه فراوانی به هم دارند. این تشابهات بیان می‌دارند که موضوع حسن و جمال در هر زمان و به هر زبان، از حیث محتوی و شیوۀ بیان، از یک سرچشمۀ فکری و فطری جاری شده است.

the manifestation of the beloved’s jamal in the works of ibn faraz and mullah jeziri

one of the important topics that is visible in the subjects of islamic mysticism and is worthy of research is the topic of manifestation. the poets of mysticism and sufism have extensively discussed the topic of beauty and popular beauty in most of their poems. the works of the mystic poet of arabic language, ibn faraz (576-632 ah) and the kurdish poet, mullah jaziri (975-1050 ah), is full of manifestations of the beloved’s jamal. their names in the field of mysticism and mysticism are next to the names of people such as sheikh ishraq suhrawardi, ibn arabi, sadr al-din qonavi, maulvi balkhi and maulana khalid shahrzuri, and their poems, which were decorated with the theme of beauty, were written in the circles of sufiya zikr. in this article, the poems of these two mystical poets, relying on the beauty of jamal of the beloved have been analyzed in a descriptive-analytical way based on the american comparative school. the research results show that the poems of both poets have many similarities. these similarities show that the topic of beauty and beauty has flowed from an intellectual and natural source in every time and in every language, in terms of content and expression.