بررسی تطبیقی مَثَل های مربوط به حیوانات در کردی کنگاوری و فارسی از منظر معنی شناسی شناختی

مَثَل ها بخشی از زنجیره های زبانی هستند که ماهیتی استعاری دارند و لازم است بر اساس نظام شناختی انسان مورد مطالعه قرار گیرند. در این پژوهش 41 مَثَل کردی کرمانشاهی (گونه‌ کنگاوری) مربوط به حیوانات و متناظرهای فارسی آنها، به شیوۀ میدانی گردآوری شدند که از آن میان 7 نمونه به عنوان نماینده طبقات به دست آمده بر اساس مکانیزم های شناختی استعاره و مجاز در چارچوب انگاره‌ «استعاره‌ زنجیره‌ بزرگ» (لیکاف و ترنر، ١٩٨٩) و الگوهای پیشنهادی (مندوزا و دیاز، ٢٠٠٢) در خصوص تعامل میان مجاز و استعاره مورد بررسی قرار گرفتند و با متناظر های فارسی مستخرج از فرهنگ امثال و حکم دهخدا (1374) مقایسه شدند. یافته های پژوهش ثابت می کند که در مَثَل های کردی، استفاده از حیوان نام ها به دلیل زیست بوم منطقه و نیز پیشه‌ اصلی ساکنان که کشاورزی و دام پروری است، نسبت به متناظر های فارسی خود برجسته تر و بیشتر است. همچنین در مَثَل هایی که در آنها حیوان نقش اصلی را ایفا می کند، از استعاره‌ مفهومی «انسان حیوان است» برای درک ویژگی های انسانی از طریق صفات حیوانی استفاده می شود. در نهایت، به نظر می رسد که با وجود اختلافات فرهنگی میان گویشوران دو زبان در خلق مَثَل ها، از ساز و کار شناختی یکسانی برای درک مَثَل ها استفاده می شود و این امر تاییدی است بر وجود «جهانی ها»ی زبان.

A Comparative Study of Kangavari Kurdish and Persian Animal Proverbs from Cognitive Semantic Approach

Proverbs are among linguistic chains that are metaphoric in nature which should be studied cognitively. In this research, 41 Kermanshahi Kurdish (Kangavari variant) proverbs containing animal names were collected in a field study. They were then compared with their modern Persian counterparts extracted from Dehkhoda’s (1995) Amsal va Hekam and analyzed based on Lakoff and Turner’s (1989) Great Chain Metaphor model and Mendoza and Diéz (2002) conceptual interactional patterns between metaphor and metonymy framework. According to the findings, Kurdish proverbs make use of animal names more than Persian counterparts because of the geographic conditions, Kurds lifestyle, and their general profession that is farming. According to Great Chain Metaphor model, when animals play the main role in proverbs, the conceptual metaphor “PEOPLE ARE ANIMAL” is applied to conceive human behaviors by animal traits. As to the findings, although there are cultural differences between language speakers in creating proverbs, the same cognitive mechanisms are used in proverb perceptions and this confirms the linguistic universalities among all languages.Keywords: cognitive semantics, conceptual metaphor, metonymy, proverb, Kermanshahi Kudish (Kangavari dialect), new Persian.