شرح احوال یوسف یاسَکه، شاعر سدۀ یازدهم (ه.ق) و رفع شبهاتی دربارۀ داستان زرکلاه و یوسف

غیرموثق‌بودن بسیاری از منابع تاریخی و ادبی، یکی از موانع و مشکلات جدی است که پژوهشگران حوزۀ تاریخ و تاریخ‌‌‌‌نگاری ادبیات کردی با آن روبه‌رو هستند. همچنین آثار زیادی از شاعران کُرد در سده های گذشته از بین رفته است و اکنون تنها نام و بخش‌هایی از اشعار آنها در دسترس است که اطلاعات ناقصی دربارۀ آنها به دست می‌دهند، مانند تعداد زیادی از شاعران کلاسیک کُردی سبک ادبی گورانی. سدۀ یازدهم هجری قمری شروع یک نهضت شعری کُردی در بخش‌های بزرگی از کردستان بوده است و در این دورۀ زمانی شاعران زیادی به زبان کُردی به سرودن شعر پرداختند. یوسف یاسَکه شاعری از قرن یازدهم هجری است که تشابه اسمی او با شخصیت یوسف در روایتی از کتاب سیر الاکراد سبب شده است که گروهی از پژوهشگران هردو شخصیت را یکی بدانند. مقالۀ حاضر بر آن است تا با استناد به منابع تاریخی و ادبی به معرفی و شرح احوال این شاعر بپردازد و همچنین می‌کوشد شبهات موجود در خصوص تشابه اسمی این شاعر با شخصیت یکی از روایت‌های کتاب سیر الاکراد را رفع نماید. نویسنده با روش تحلیلی، با در نظر گرفتن تعدادی از اشارات ادبی در شعر شاعر مورد نظر و مُلا مصطفی بیسارانی و برخی اتفاقات تاریخی و اشاراتی به تعدادی از نام جای‌ها و تعدادی اسم خاص در کتاب‌ها و منابع تاریخی انتساب یوسف یاسَکه را به اواخر سدۀ یازدهم ه.ق. مشخص کرده است و با توجه به اسناد و شواهد ادبی و تاریخی روشن ساخته است که این شاعر ارتباطی با یوسف داستان کتاب سیر الاکراد ندارد.

Introducing Yusuf Yasakah, the Eleventh-Century (AH) Poet and Quelling Misgivings about the Story of “Zarkulah and Yusuf”

The unreliability of many historical and literary sources is one of the serious obstacles facing researchers working on the history and histography of Kurdish literature. Many Kurdish poets’ works have also been lost in the past centuries. There remained only their names and parts of their poems, giving us incomplete information, such as many of the classical poets of the Kurdish Gurani. The 11th century AH was the beginning of a Kurdish poetry movement in large parts of Kurdistan, and at this time there were many poets who wrote in Kurdish. Yusuf Yasekah was a poet in the 11th century AH. The similarity between his name and the character of Yusuf in Seir AlAkrad caused some researchers to consider both characters as one. The present study introduces this poet based on historical and literary sources and tries to quell misgivings about the similarity between his name and the character in Seir AlAkrad. Based on some literary references in Yasekah and Mullah Mustafa Bisarani’s poems, the historical events, toponyms, and proper nouns in historical books and sources, this study determined that Yusuf Yasakah had lived in the late eleventh century AH, adopting an analytical methodology. The historical and literary evidence and documents also clarified that this poet has nothing to do with Yusuf’s story in Seir AlAkrad.