معرّفی مآخذ اشعار فارسی کتاب شرفنامۀ بدلیسی

شرفنامه یکی از متون تاریخی ادبی نثر فارسی است و یکی از ویژگی‌های بارز آن همراه ساختن تاریخ با شواهد شعری است. بدلیسی در شرفنامه 554.5 بیت شعر آورده؛ ولی تنها به نام سرایندۀ 148 بیت (26.69 درصد) اشاره کرده‌است؛ بنابراین سرایندۀ 406.5 بیت (73.3 درصد) از اشعار شرفنامه معلوم نیست. هدف پژوهش حاضر تعیین مآخذ این ابیات و ارائۀ مستندات لازم است. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی است و داده‌ها به شیوۀ کتابخانه‌ای و سندکاوی با استفاده از روش تحلیل محتوا بررسی و از لحاظ آماری با تاریخ بیهقی و نفثه‌المصدور مقایسه شده‌اند. یکی از یافته‌های پژوهش حاضر، دستیابی نگارندگان به ماخذ 187 بیتِ دیگر (33.72 درصد) از اشعار شرفنامه و معرفی منابع آن‌هاست. بدین ترتیب شمار ابیات شرفنامه که منبع آن‌ها برای خوانندگان شناخته‌شده تلقی می‌گردد، به 335 بیت (60.41 درصد) می‌رسد؛ از این رو معرفی سرایندۀ 33.72 درصد از سروده‌های بی‌ماخذ شرفنامه را می‌توان نوآوری این مقاله دانست. نتیجه همچنین نشان می‌دهد شرف‌خان برای یافتن این 335 بیت، دستِ‌کم از دیوان‌ها و اشعار 44 شاعر بهره گرفته‌است. بنابراین پژوهش حاضر، علاوه بر معرّفی منابع و مآخذ اشعار شرف‌نامه، وسعت دامنۀ مطالعات و کثرت اطّلاع و پرمایگی شرف‌خان را نیز نشان می‌دهد.

Introducing the Sources of Persian Poems in Bidlisi’s Sharafnameh.

Sharafnameh is a historical, literary Persian prose text, and one of its prominent features is combining history with poetry. Bidlisi has used 554.5 lines of poetry in Sharafnameh while mentioning the poets of only 148 (26.69 %) lines. Thus, the poets of 406.5 (73.3%) lines of the Persian poems of Sharafnameh are unknown. This study aimed to identify the sources of these seventythree percent and present the necessary documentation. The applied research method was descriptiveanalytical. The data was collected using library and documentary research, analyzed using the content analysis method, and compared analytically with Bayhaqi’s History and Nafsat alMasdoor. One of the present study results is identifying and introducing the sources of 187 (33.72%) other lines of the Persian poems in Sharafnameh. Therefore, the number of lines of poetry with recognized sources reaches 335 (60.41%). Accordingly, the present study could introduce the unknown sources of 33.72% lines of poetry in Sharafnameh. The results also indicated that Sharaf Khan relied on divans and works of at least 44 poets to find these 355 lines. Therefore, the present study also pointed out the broadness of his readings and the richness of his resources.