نقد و بررسی نامدارترین ترجمۀ کردی رباعیات خیام

رباعیات خیّام به زبان های فراوانی ترجمه شده و شهرتی عالمگیر برای این شاعر و افتخاری بزرگ برای ادبیات ایران زمین به بار آورده است. ترجمه های مختلفی از رباعیات خیام به زبان کردی صورت گرفته که یکی از موفق ترین آن ها ترجمۀ شاعر، نویسنده و مترجم مشهور کرد، عبدالرحمان شرفکندی متخلّص به «هژار» است. این ترجمه در عین وفاداری به ساختار شعر خیام و مفهوم و محتوای اصلی آن، از نوع ترجمۀ آزاد و مفهومی است و مترجم تلاش می کند نگاه خیام به جهان بیرون و درون، پیام اصلی او و روح کلّی حاکم بر اشعارش را به مخاطب کُردزبان القا کند و ویژگی های معنایی و صوری شعر اصلی از قبیل وزن و قالب، لحن کلام و استواری سخن خیام و موسیقی بیرونی و درونی را به برگردان خود منتقل سازد. مقاله‌ حاضر با روش توصیفی تحلیلی و تکیه بر داده های کتابخانه ای و اسنادی، به نقد و تحلیل این ترجمه از لحاظ صوری و معنایی می‌پردازد و شیوۀ مترجم را در برگردان شعر مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد و به این نتیجه می رسد که عواملی از قبیل شاعر بودن خود مترجم، تسلّط کامل او بر زبان های مبدا و مقصد، درک درست از محتوای متن و قصد نویسندۀ اصلی اثر، پرهیز از ترجمۀ تحت‌اللفظی، انتخاب لحن و واژه‌های متناسب با فضای اثر و انتقال و بازسازی موسیقی درونی و معنوی شعر خیام سبب توفیق مترجم در امر ترجمه شده است.

A Critical Analysis of the Most Famous Kurdish Translation of Khayyam’s Quatrains

Khayyam’s quatrains have been translated into many languages ​​and have brought worldwide fame to this poet and a great honor for Iranian literature. Khayyam’s quatrains have been translated several times into Kurdish. One of the most successful translations is the translation of the famous Kurdish poet, writer and translator, Abdul Rahman Sharafkandi, nicknamed “Hejar”. While faithful to the structure and content of Khayyam’s poetry, this translation is a kind of free and conceptual translation. The translator tries to convey Khayyam’s view of the world inside and outside, his main message, and his poems’ general spirit to the Kurdish audience. He attempts to transmit the semantic and formal features of the original poem such as meter and form, tone and firmness of Khayyam’s speech, and its external and internal music in his translation. The present study critically analyzes this translation formally and semantically, adopting a descriptiveanalytical method and relying on library and documentary data. It explores the translator’s method in translating Khayyam’s poetry. The results of the study indicated the following factors led to the translator’s success in his translation: the poet being a translator himself, his complete mastery of the source and target languages, his correct understanding of the content of the source text, and the intention of the original author, avoiding literal translation, choosing tone and words appropriately and recreating the internal and spiritual music of Khayyam’s poetry.