یافته های نوین در احوال و اشعار ملّا پریشان

ملّا پریشان از شاعران نامی گُورانی‌سَرای است که متاسفانه پیرامون احوال و آثار وی اطلاعات چندانی به‌جای نمانده است. نگارنده در این پژوهش با رویکردی توصیفیتحلیلی، کوشیده است با توجّه به نسخه‌های خطی دیوان شاعر و اطلاعات مندرج در سَرنویس و ترقیمۀ نسخه‌ها و نیز با عنایت به زبان شعری و محتوای سروده‌های وی، نکاتی تازه پیرامون دقایق زندگانی او به دست دهد. آنچه مسلّم است او به «لَکی» تکلّم می‌کرده، امّا چهارچوب سروده‌هایش، به‌ویژه در گزینش افعال، بر زبان معیار ادبی «گورانی» استوار است؛ هرچند واژه‌های لَکی، کُردی کرماشانی، عربی و فارسی بر پیچیدگی زبان شعری وی افزوده است. ملّا پریشان برخلاف نوشته‌های محقّقان پیشین، پیرو حروفیه نبوده، بلکه از حروف ابجد و علم تاویل، هم‌چون دیگر علمای شیعۀ امامیه، سود جسته است. میان اندیشه‌های ملّا و شیخ رجب بُرسی پیوندهای قابل‌توجّهی در ولایت علی (ع) و تاویل حروف مشهود است؛ دیگر این‌که با بررسی نسخه‌های خطی، روشن شد که بسیاری از اشعاری که تاکنون به وی نسبت داده‌اند، ازآنِ مَلِک حسین‌خان کُلیایی شاعر گورانی‌سَرای قرن سیزدهم هجری است.

New Findings about Mulla Parishan’s Biography and Poetry

Mulla Parishan was one of the wellknown Gurani dialect poets. Unfortunately, there is not much information concerning his biography and literary works. In this descriptiveanalytical paper, the focus is on the manuscripts, volume of poems, and information inserted in the hat note and colophon of manuscripts as well as the poetic language and content of his poetry. What is certain is that he spoke in Laki, but his poems are based on the Kurdish literary language &Gurani&. However, Laki, Kalhuri, Persian, and Arabic words have added to the complexity of his poetic language. Contrary to the findings of previous researchers, Mulla Parishan was not an adherent of the Horufiyes, a Sufi sect of Shi’a (shitte), but benefited greatly from Abjad and hermeneutics as other scholars of Imamiyya Shi’a. There is a significant reference to Ali Abi Talib’s Wilayat (religious leadership and guardianship) in both Mulla and Sheikh Rajab Borsi’s thoughts. Furthermore, by examining the manuscripts it was concluded that many of the poems that have been attributed to him belong to Malek Hussein Khan Kolyaei – a poet of the Gurani style in the nineteenth century.