«شاخ» لە شیعری شێرکۆ بێکەسدا: واتا و هێما

شاخ بۆ کورد شوناس و پارێزەری شوناسەکەی بووە. ئەمەش هۆکاری دەوڵەمەندیی فەرهەنگی شاخی لە زمان و ئەدەبیاتدا پێک‌هێناوە کە زیاتر لە ٢٠٠ وشەی بۆ شاخ هەیە. شێرکۆ بێکەس شاعیری هاوچەرخی کورد کە ئەزموونی شیعری شاخی هەیە، لە ساڵی ١٩٨٥ تا کۆتایی ١٩٨٦ لە شاخ بووە و دژی ڕژێمی بەعس شیعری نووسیوە. لە شیعرەکانیدا فەرهەنگێکی هونەری ڕەمزیی جیاواز لە فەرهەنگی گشتیی شاخ بونیادناوە؛ ڕەمزی شاخی لە زۆر ڕەهەند و پنتی جیاوازدا بە شێوەی هونەری و هەندێ جاریش وەک دروشم بەکارهێناوە. لایەنە هونەرییەکەی جوانییەکی بەرز و دروشم‌بازییەکەش هونەرێکی نزمی لێکەوتووەتەوە. ڕەمزیش کە هونەرێکی نوێی شیعرە، ئاوێزانی لێڵی و، تەم‌ومژاوییە. لە شیعریشدا پانتاییەکی هونەرییە بۆ وەستانەوە بە ڕووی نادادیی کۆمەڵایەتی، سیاسی و دیکتاتۆریەتدا. وێڕای ئەمانە، شاعیر لە ڕێگەی ڕەمزی شاخەوە سیستمێکی فراوانی مانایی بە ڕەهەندە جیاوازەکانی وەک ئازادی، هەژاری، جەستە و دەروون، خەبات، شار و پیرۆزیی بەخشیوە، کە ئەمانەش لە مانا و ڕەمزی شاخ لە فەرهەنگی گشتیدا جیاوازن. زاڵیی ڕەگەزی گێڕانەوە لە شیعری شێرکۆدا، بووەتە هۆی گێڕانەوەی مێژوو بە شیعر؛ ئەمەش لاوازیی شیعرییەت و گوتاری لەشاخدا مانەوە و پیرۆزیی شاخی بەرهەم ‌هێناوە.

’Mountain’ in Shirkoo Bikas’s Poetry: Signification and Symbol

Mountain has been regarded as the preserver of identity for Kurds. The Kurdish language and literature are rich in vocabulary regarding mountain, in a way that there are more than 200 words for it in Kurdish language. Living in the mountains from 1985 to 1986, Shirko Bikas, contemporary Kurdish poet, wrote ‘mountain poetry’ against the Baath regime. He has formed a symbolic stock of vocabulary different from the general vocabulary of mountain in his poems. He has used the symbol of mountain in different ways, sometimes in an artistic way and sometimes as a motto. Symbol, as an artistic trope, is intertwined with ambiguity and vagueness. In poetry, a symbol is an artistic arena to oppose social and political injustice and oppression. Using the mountain as a symbol in his poetry, Shirko Bikas has given a wide variety of meanings to it, such as freedom, poverty, body and soul, struggle, city, and sacredness, which are all different from the meaning and symbol of mountain in the general vocabulary. The prominence of narrative in Shirko Bikas’s poetry has led to the narration of history in the form of poetry. This has caused a little weakness in the poetic characteristics, discourse, and sacredness of the mountain.