ریخت‌شناسی مَم و زین اثر احمد خانی بر اساس نظریه‌ی پراپ

ریخت‌شناسیِ قصه ها از آن دسته نظریاتی است که به صورت ساختاری به اثر ادبی (داستان) می پردازد و تلاش می کند داستان را بر مبنای نقش شخصیت‌ها و حرکت‌هایی که در آن وجود دارد، تحلیل ساختاری کند. در این مقاله، با استفاده از روش توصیفی و بر اساس تکنیک تحلیل محتوا، به شیوه‌ی منابع کتابخانه‌ای و بر مبنای نظریه‌ی ریخت‌شناسی ولادیمیر پراپ، منظومه مم و زین احمد خانی (17061650) بر اساس داستان مم و زین، نوشته‌ی محمد سعید رمضان بوطی، تجزیه و تحلیل شده است. بر مبنای نتایج به دست آمده، داستان مم و زین دارای 21 خویشکاری از 31 خویشکاری پراپ است و دو داستانِ اصلی و درونی است. داستانِ اصلی، دارای 8 حرکت و داستان درونی 3 حرکت است. توالی خویشکاری‌ها، به ویژه در هفت خویشکاری آغازین، رعایت نشده و برخی از آنها در اواسط و اواخر داستان دیده می شود. همچنین 13 شخصیت در داستان اصلی و 7 شخصیت در داستان درونی در نقش‌های قهرمان، یاریگر قهرمان، شریر، یاریگر شریر و بخشنده و شاهزاده خانم ایفای نقش می کنند.

A Morphological Reading of Ahmad Khani’S Mem and Zin in Terms of Vladimir Propp’s Narrative Theory

Thanks to modern literary theories, critical approaches will help the critics to appreciate and explore a literary work. The practice of traditional literary criticisms was based on incorporating the intentions and biographical context of the author, while the modern literary theories provide the critics with different lenses allowing the critics to consider literary works based on certain assumptions within that school of theory and yield to new conclusions. Morphology of stories is one of those approached addressing the literary work (fiction) in a structured way and attempts to analyze the story on the basis of the roles of the characters and the movements in it. Using the descriptive method based on content analysis technique, library sources, and applying Vladimir Prop’s morphological theory, this paper aims to investigate the story of Mem û Zîn (Mem and Zin) by Ahmad Khani (1650– 1706) based on the story of Mam and Zayn by Mohammad Saeed Ramazan bouti. The findings demonstrate that the story of Mem and Zin has 21 functions out of 31 functions of Props and has two main and minor stories. The main story comprises of 6 moves and the minor one has 3 moves. The sequences of the functions, especially in the initial seven functions are not observed, and some of them appear in the middle and late stages of the story. There are also 13 characters in the main story and 7 characters in the minor story appearing in the following personae: Hero, Helper, Villain, False Hero and Donor.