بررسی ساختاری داستان موسی و سنگتراش دردیوان میرزا احمد داواشی

داستان موسی و شبان از جمله داستان‌های بسیار تاثیرگذاری است که مولوی آن را برساخته و با مهارت تمام در مثنوی آورده است. ظاهراً منشا این داستان نامعلوم است و عده‌ای را عقیده بر این است که داستان موسی و عبد صالح در قرآن، مولوی را بر آن داشته تا به قیاس شریعت و طریقت دست یازد و طریقت را اهمّ از دیگری بنمایاند. پس از مولوی، این داستان (با تاثر از وی) در قالب دیگری به نام موسی و سنگتراش روایت شده که به گمان برخی، ازآن عبید زاکانی است؛ اما، با دقت در سبک این منظومه و مقایسه‌ی آن با شعر عبید، انتساب آن به وی نامحتمل می‌نماید. این داستان در میان شاعران کرد نیز مورد استقبال قرار گرفته و آنان به زبان کردی آن را به نظم درآورده‌اند. از جمله این شاعران، میرزا احمد داواشی (1280-1359) زاده‌ی روانسر است، که با مهارتی وافر به این قصه اهتمام ورزیده و آن را به زبان کردی به رشته‌ی نظم درآورده است. در این مقاله تلاش می‌شود که با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با رویکرد نقد ساختاری، قصۀ موسی و سنگتراش که در دیوان میرزا احمد داواشی در 129 بیت به نظم آمده، مورد بررسی قرار گرفته و عناصر تشکیل دهنده‌ی آن تحلیل شوند. نتایج نشان می‌دهد که داستان موسی و سنگتراش، دارای تمام عناصر یک داستان کامل است و نویسنده توانسته به خوبی از این عناصر در جهت پیشبرد درونمایه بهره بگیرد.

Structural Investigation of the Story of Moses and the Stonecutter by Mirza Ahmad Dawashi

The story of Moses and the shepherd is one of the most influential stories that Rumi has built and brought skillfully in Mathnavi. The origin of this story is apparently unknown, but some believe that the story of Moses and the righteous servant in the Holy Qur’an has persuaded Rumi to compare Shari’a with Tariqa. After Rumi this story has been narrated in another form called Moses and the stonecutter which is believed to be written by Obeid Zakani; but with paying a little attention to its style and comparing it with other Obeid’s works, this assignation seems improbable. This story has also been welcomed by Kurd singers and they recomposed it in Kurdish language. Among them we came across with Kurd poet Mirza Ahmad Dawashi (12801359) who paid a great attention to this story and skillfully versified it in Kurdish. Now in this paper, using the descriptiveanalytical method and with a structural critique approach, we attempt to investigate the story of Moses and the stonecutter which is versified by Dawashi in 129 verses, and to analyze its elements. The results show that this story has all the elements of a complete narration and the author has successfully used these elements to develop the theme.