بررسی تطبیقی «ذات» در ادبیات کردی یارسان با «تجلی» و «فره» در ادبیات فارسی

جستار حاضر کوشیده است مفاهیم فره در اوستا و شاهنامه ی فردوسی و تجلی (تجلی حق بر قلب عارف) در عرفان اسلامی را با ذات در آیین یاری بررسی و مقایسه کند. در ابتدا، برای آشنایی با آیین یاری، شناختی اجمالی از این آیین ارائه شده است. سپس با شرح و توضیح هریک از موارد مذکور و اشاره به شباهت‌ها و تفاوت‌های آن ها، به این نتیجه می رسد که فره و تجلی و ذات بسیار به هم شبیه بوده و هرسه سبب سروری و برتری دارندگان آن ها بر دیگران می ‌شود. این سه اصطلاح را می توان، با وجود تفاوت ‌هایی که دارند، گونه ‌های مختلف یکدیگر در آیین زردشتی، عرفان اسلامی و آیین یاری دانست. گفتنی است در بخش فره ارتباط آن با کاریزما در مباحث مربوط به علوم اجتماعی و سیاسی نیز بررسی شده است.

A Comparative Study of the Concept of “Zat,” in Yarsan Kurdish Literature with “Tajalli,” and “Khvarenah” in Persian Literature

The paper is a comparative study of the concept “Khvarenah” in Avesta and Shahnameh and “Tajalli,” in Islamic mysticism with “Zat,” in Yarsanism. The paper begins with a brief introduction into Yarsanism. Then the paper proceeds to analyze each of the above mentioned concepts and explain their similarities and differences. The results of the study show that these three concepts are closely related and any person who is imbued with any of them can enjoy superiority over others. These three concepts, despite their differences, are shown to be three variations of a single quality in Zoroastrianism, Islamic mysticism and Yarsanism respectively. In the case of “Khvarenah,” similarities to the concept of charisma in sociology and politics are demonstrable.