نظیره‌های کُردی خمسة نظامی

شاعران کرد نظیره‌هایی از مثنوی‌های نظامی (پنج گنج) سروده‌اند. ایشان در میان آثار نظامی بیش از همه به خسرو و شیرین نظر داشته‌اند، چنان‌که لیلی و مجنون، اسکندرنامه و نظیره‌های دیگر نظامی کمیابند؛ در حالی که نسخه‌های منتشر شده از خسرو و شیرین‌های (شیرین و فرهاد) کردی و یا نسخه‌های خطی آنها در کتابخانه‌های ایران و دیگر کشورهای جهان موجود است. در این مقاله، از میان 11 نظیرة معرفی‌شده، 6 مورد نظیره‌ی خسرو و شیرین است. نظیره‌سرایان خسرو و شیرین به زبان کردی، علاوه بر تاثیرپذیری از خسرو و شیرین نظامی، از منابع شفاهی یا کتبی محلی خود نیز تاثیر پذیرفته‌اند. در این مقاله به معرفی این نظیره‌ها پرداخته شده است و در مواردی نیز موارد اختلاف این نظیره‌ها با خسرو و شیرین نظامی بیان شده است. از سوی دیگر بیشتر نظیره‌های کردی ‌یی که در این مقاله معرفی شده، بر اوزان غیرعروضی (اوزن هجایی) سروده شده‌اند. البته در مَم آلان، هرچند احمد خانی آن را از مثنوی‌های نظامی اقتباس نکرده اما وزن لیلی و مجنون نظامی را به کار برده است.

Kurdish Imitations of Nizami’s Quintet

Kurdish poets composed imitative poems of Nizami’s mathnavis (quintuple). They considered Khosrow Shirin more than the other Nizam’s works; so that between 11 imitations who introduced in this article, 6 items are considered imitation of Nizami’s Shirin Khosrow. These Kurds poets, more than impression by Nizami’s works, have been impressed by oral and written resources. In this article was deal with these imitative poetries and in some cases deal with items of differences. The kurds poets paid attention to Shirin Khosrow more than the other Nizami’s mathnavis; as Leyli Majnun, Eskandarname (story of Alexander) and the other imitative nizami’s poetry are scarce; whereas poetries of Khosrow Shirin (Shirn Farhad) either published or the manuscripts remained in Iran or other countries libraries. At the other side, most of these imitative Kurdish poets which introduced in this article – except Mem Zin which it’s  poet didn’t adapted story of Nizami’s works and Saghināme of Ahmad Khani – composed in syllabic meters (nonprosodic meters).