نالی و استفاده از امثال و حکم در دیوان

ملا خدر احمد شاه ویسی میکاییلی، مشهور به نالی(1856-1800م) یکی از بزرگ ترین شاعران زبان و ادب کردی، در مکتب بابان است. زبان سخته و سنجه و هنری او در اشعار، لقب حافظ کردی را برای این شاعر قرن نوزدهم به وام ستانده است. او به زبان‌های: کردی سورانی، عربی، فارسی و ترکی تسلط داشته و شعر می سروده است. دیوان او گستردگی معلومات او را به ویژه در ادب کردی و فارسی و عربی به خوبی نشان می دهد. او کسی است که زبان هنریِ شعر کردی را از «هورامی» که قبلاّ به وسیله ی مولوی کرد به اوج خود رسیده بود، به کردی سورانی تغییر داد. دیوان اشعار این شاعر بزرگ کرد، مشحون از ظرافت های هنری و ادبی است. یکی از درون مایه های دیوان او توجه به ادبیات عامیانه، با گونه های مختلف آن است. نگارندگان این مقاله با خوانش کل دیوان نالی، امثال سایر آن را برسی و استخراج کرده اند. نتیجه ای که از این پژوهش به دست می آید حاکی از آن است که نالی با وجود آنکه یکی از کلاسیک‌های بزرگ شعر کردی و دارای زبانی رسمی و استوار است اما ادبیات عامیانه، به ویژه امثال و حکم از موضوعات مورد توجه او بوده و نسبت به دواوین فارسی از این لحاظ هیچ کم ندارد.

Naali and Using of Proverbs and Saying in Divan

Mola Kheder Ahmad Shaveisi Mikaeeli, known as Nali (18001856 A.D.) is one of the greatest poets of Kurdish language and literature in Baban School. Literary, standard language of his poems has gained the title of Kurdi Hafez for this poet of the nineteenth century. He mastered and composed poetry in Arabic, Persian and Turkish languages. His Divan shows his extended knowledge especially in Kurdish, Persian and Arabic literature. He is the one who could change literary language of Kurdish poems from Hawrami, which had reached its peak by Molavi Kurd before, to Kurdish Surani. Divan of this great Kurd poet is full of litrary and artistic delicacies. One of his divan’s themes is his paying attention to colloquial literature, in different ways. Writers of this essay by reading the whole Naali’s divan have investigated and extracted these proverbs. The conclusion of this research indicates that although Naali is one of the great classical Kurdish poets and owns a perfect and formal language, colloquial literature especially sayings and proverbs are his favored subjects and does not show any deficits comparing with Persian divans.