بررسی ولایت در آیات قرآن کریم: با تکیه بر تفسیر عرفانی بیان السعادت فی مقامات العبادت سلطان علیشاه گنابادی

مقاله حاضر با هدف تبیین جایگاه ولایت عرفانی از منظر قرآن کریم نوشته شده است، که با استناد به آیات ولایت در قرآن و رجوع به تفاسیر عرفانی از جمله؛ تفسیر بیان السعادة به روشن ساختن مفهوم ولایت پرداخته است. مسئله ولایت از نحله های فکری و محور اصلی جهان بینی عرفانی محسوب می شود، که مباحث گسترده آن در آثار عرفانی بازتاب فراوان دارد. ثمره این مهم در ساحت عرفان نظری (توحید، انسان کامل، بحث اسماء و صفات الهی و عوالم وجود) و عرفان عملی (تربیت یافتن هر فردی و به کمال رسیدن در هر فضیلتی) تشریع و تبیین می شود. مفهوم ولایت ریشه در احادیث و متون اسلامی، به ویژه قرآن کریم دارد که همین امر موجب نگارش تفاسیر متعدد گشته است. این تفاسیر جایگاه ویژه ای در روشن ساختن مفهوم و معنای واژه ولایت داشته اند. نتیجه این پژوهش نشان می دهد که در وهله ی اول، مولف همه آیاتی که مربوط به اصول عقاید و کفر و ایمان است به مقام ولایت تفسیر کرده و کفر به خدا را غالبا به کفر به مقام ولایت و هم چنین ایمان را نسبت به ولایت تفسیر کرده است. هم چنین ولایت به معنای سرپرستی، تنها از آن خداوند سبحان است، اما آیات فراوانی نیز وجود دارد که از تحقق ولایت در خارج خبر می دهد، که دست یابی به این ولایت در نتیجه تقرب به خداوند است.