معیارهای صحت بطن و تاویل قرآن از دیدگاه فریقین (با تاکید بر نقد شبهات)

بطن و تاویل آیات قرآن، از دیرباز یکی از مسائل بحث برانگیز و مورد توجه اندیشمندان بوده که حجم گسترده ای از روایاتِ ذیل آیات را به خود اختصاص داده است. تطبیق بخش عمده ای از روایات بر امامت، دوستان و دشمنان آن ها در تاویلات شیعه، دستاویز برخی مخالفان شده است. زرکشی، دروزه و ذهبی از جمله منتقدان اهل سنت هستند که هر یک به نوعی، شیعه را به تاویلات ناصحیح و افراطی آیات بر اهل بیت(ع) درراستای تحمیل آرائشان بر قرآن، متهم نموده اند. این پژوهش در راستای انتقادات وارده بر تاویلات شیعه، با تبیین مفهوم صحیح بطن و تاویل، درصدد یافتن ضوابط صحیح در تبیین لایه های درونی قرآن است. یافته های حاصل از پژوهش این است که تفاوت نگرش در تبیین ماهیت بطن و تاویل، منجر به این انتقادات بر تاویلات شیعه شده است. دیدگاه های مختلف تفسیری در مواردی ناظر به لایه های درونی قرآن است، و در مواردی که روایت معتبر و یا دلیل متقنی وجود ندارد، برداشت شخصی و تفسیر به رای محسوب می شود. باتوجه به جاودانگی و جهان شمولی قرآن، بطن و تاویل مفهوم عامی است که با الغای خصوصیات از آیه، قابل انطباق بر مصادیق نوظهور طبق معیارهای صحت تاویل ازجمله: هماهنگی بین ظاهر و باطن، مراعات دقت در الغای خصوصیات، عدم مخالفت با کتاب و سنت است.