دخالت نظامی ایران در بحران ظفار و واکنش کشورهای عربیِ خلیج فارس: در آیینه اسناد نویافته وزارت امور خارجه بریتانیا

با خروج نیروهای انگلیسی از خلیج فارس و با ایجاد یک آرایشِ نظامی و سیاسی نوین در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی، مناسبات ایران و عمان در ابعاد سیاسی و نظامی، وارد فصل جدیدی شد. مسئله ی جنبش ظفار در عمان، نمونه‌ای از این مناسبات را نمایان ساخت؛ به گونه‌ای که بر اساس دکترین نیکسون، مقرر شد که ایران در حوزه خلیج فارس، به عنوان یک ژاندارم نظامی شناخته شود که وظیفه آن، سرکوب هرگونه جنبش کمونیستی بود. با شکل‌گیری جنبش ظفار، نیروهای نظامی ایران به عمان اعزام شده و نقش مهمی در خاموش‌کردن این شورش کمونیستی ایفا کردند. واکاوی جنبش ظفار در عمان و نقش ایران در آن، تاکنون در پژوهش‌های متعددی مورد بررسی قرار گرفته است؛ با این حال جنبه نوآورانه پژوهش ما، واکاوی ابعادِ مختلف این جنبش و نقش نظامی ایران در آن، بر مبنای مجموعه اسناد محرمانه وزارت امور خارجه بریتانیا است. سوال پژوهش پیش‌رو این است که نگاه کشورهای حوزه خلیج فارس در قبال دخالت نظامی ایران در عمان برای سرکوب جنبش ظفار، چگونه بوده است؟ برای پاسخگویی به این سوال، پژوهش پیش‌رو با شیوه گردآوری داده‌ها از طریق اسناد محرمانه وزارت امور خارجه بریتانیا، سامان یافته است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که کشورهای حوزه خلیج فارس، حضور نظامی ایران در عمان را به مثابه تلاش ایران برای نفوذ در نواحی جنوبی خلیج‌فارس تلقی کرده و نسبت به این دخالت، نگاهی بدبینانه داشتند.

iran's military involvement in the dhofar crisis and the response of the arab countries of the persian gulf: in the mirror of the new documents of the ministry of foreign affairs of the united kingdom

with the withdrawal of the british forces from the persian gulf and the creation of a new military and political arrangement at the regional and international level, the relations between iran and oman entered a new chapter in the political and military dimensions. the issue of the dhofar movement in oman showed an example of these relationships; according to the nixon doctrine, it was decided that iran should be recognized as a military gendarmerie in the persian gulf region, whose duty was to suppress any communist movement. with the formation of the zafar movement, iranian military forces were sent to oman and played an important role in suppressing this communist rebellion. the analysis of the dhofar movement in oman and the role of iran in it have been examined in several studies so far; however, the innovative aspect of our research is the analysis of different dimensions of this movement and iran's military role in it, based on the collection of confidential documents of the british ministry of foreign affairs. the question of the upcoming research is, what was the attitude of the persian gulf countries towards iran's military intervention in oman to suppress the dhofar movement? to answer this question, the upcoming research is organized by collecting data through confidential documents of the british ministry of foreign affairs. the findings of this research show that the countries of the persian gulf considered iran's military presence in oman as iran's attempt to influence the southern regions of the persian gulf and had a pessimistic view of this intervention.