خلیج فارس راه اصلی تجارت دریایی بین تمدن سند و بین‌النهرین در هزاره سوم پ.م

در طی چند دهه گذشته چشم‌اندازهای روشنی از ارتباط بین تمدن هند و بین‌النهرین به دست آمده است تحقیقات باستان شناسی، تعدادی از مسیرهای تجاری، ازجمله راه های دریایی و خشکی را نشان می دهد که تمدن هند را به منطقه بین‌النهرین از طریق ایران، به‌ویژه خلیج‌فارس و جنوب شرقی ایران مرتبط می کرد. اگرچه مسیرهای زمینی مهم‌ترین شبکه ارتباطی در نیمه اول هزاره سوم پیش از میلاد بود، اما به‌نظر می رسد که در نیمه ی دوم هزاره سوم پ.م مسیرهای تجارت دریایی جایگرین مسیرهای زمینی شد و این جایگزینی باعث پیوند تمدن هند با جوامع مرتبط با خلیج‌فارس شد. این مقاله دو هدف را دنبال می کند: اول، اهمیت خلیج ‌فارس به عنوان یک راه اصلی برای تجارت در مسافت زیاد بین شرق و غرب را ارزیابی می کند. دوم، عملکرد احتمالی لیان ( بوشهر ) به عنوان بندر واسطه ای در کرانه های خلیج‌فارس را نشان می‌دهد.