مولفه‌ها و مدل مفهومی امید بر اساس آیات قرآن کریم: خوانشی با رویکرد روانشناختی

توصیف، شناسایی مولفه‌های مفاهیم دینی گام پیشین در سنجش و طراحی بسته‌های کاربردی مبتنی‌بر آن‌هاست. هدف پژوهش حاضر استخراج مولفه‌های امید از آیات قرآن کریم و تدوین مدل مفهومی آن است. در این پژوهش به منظور استخراج مولفه‌های مفهوم امید از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شد. جامعۀ متنی پژوهش کتاب مقدس قرآن و نمونۀ متنی آیات با محتوای واژۀ‌ «رجا»، «یاس» و «قنوط» و مشتقات آن‌هاست که به صورت هدفمند انتخاب شداند. یافته‌های پژوهش نشان داد که امید آگاهی غیرقطعی در دست‌یابی به اهداف مطلوب در آینده است و لازمۀ آن علاوهگ‌بر اعتماد به جایگاه بیرونی، احساس خوشایند کنونی است که انگیزۀ کافی در انجام اعمال لازم برای دست‌یابی به اهداف را تامین می‌کند. امید در آیات قرآن از چهار ویژگی مهم «هدف»، «تکیه‌گاه»، «اسباب امید (مادی و فرامادی)»، و «تلاش و تحمل سختی‌ها» برخوردار است. همچنین، مولفه‌های روان‌شناختی امید عبارت‌اند از: «عاملیت اعتمادزا»، «عاملیت سبب‌ساز» و «عاملیت نیروبخش». این بررسی نشان داد با رویکرد بین‌رشته‌ای از طریق خوانش روان‌شناختی آیات قرآن، مفهوم امید دارای تعریف، سه مولفۀ روان‌شناختی و مدل مفهومی است.

Components and conceptual model of hope based on the verses of the Holy Quran: A reading with a psychological approach

Description and identification Components of religious concepts is the first step in measurement and design applied packages based on them. The aim of this study is to extract the components of hope and to formulate its conceptual model from the verses of the Holy Quran. Inferential content analysis method was used to extract the components of the hope. The textual population includes Holy Quran and dictionaries and The textual sample includes all the verses with the word &Raja&, &Yas&,’’Qanoot&, and theys derivatives that have been purposefully selected. Findings showed that hope is an uncertain awareness in achieving the desired goals in the future and in addition to the confidence in the great external position, it indicates the current pleasant feeling Which provides sufficient motivation to take the necessary actions to achieve the goals. Hope in the verses of the Quran also have Four important characteristics: &purpose&, &support&, &causes of hope (material and metamaterial)&, and &effort and endurance of hardships&. Also, the psychological components of hope are: &Trustcreating agency&, &causalitycreating agency& and &powercreating agency&. This study showed that with an interdisciplinary approach through psychological reading of Quranic verses, the concept of hope has a definition, three psychological components and a conceptual model.