تدوین مدل مفهومی مقابله با استرس بر اساس آیات قرآن با تاکید بر استرس‌های ناشی از روابط بین انسانی

پژوهش حاضر با هدف تدوین مدل مفهومی مقابله با استرس براساس آیات قرآن و با تاکید بر استرس‎‌های ناشی از روابط بین‎‌فردی انجام شد. روش پژوهش در این تحقیق، به‎‌صورت تحلیل محتوای کیفی شیه و شانون به‎‌شیوۀ تحلیل محتوای عرفی و قراردادی بود. بدین منظور ابتدا با تعیین واحد تحلیل معنایی، تمام آیات قرآن کریم موردبررسی قرار گرفت و آیات مربوط به موقعیت استرس‎‌زا و آیات مربوط به روش‎‌های مقابله استخراج شد. روایی محتوایی آیات مربوط به موقعیت استرس به تایید پنج کارشناس رسید. سپس برای تحلیل داده‎‌ها، آیات مربوط به مقابله با استرس، با روش تحلیل محتوای کیفی نسخۀ شیه و شانون در سه مرحله کدگذاری شدند. روایی محتوایی کدگذاری‎‌ها به تایید سه کارشناس رسید. یافته‎‌های پژوهش نشان داد که براساس آیات قرآن کریم، 25 موقعیت استرس‎‌زا قابل‎‌شناسایی بوده است که در آن‎‌ها چهار سبک مقابله را می‎‌توان شناسایی کرد که عبارت‎‌اند از: سبک ارتباط با خدا، سبک ارتباط با خود، سبک ارتباط با دیگران و سبک ارتباط با واقعیت. طبق مدل به‎‌دست‎‌آمده ابتدا باید زمینه‎‌ها فراهم باشد و سپس جهت مهار استرس از سبک‎‌های چهارگانه بهره‎‌مند شد. زمینه‎‌ها شامل خداشناسی، انسان‎‌شناسی، واقعیت‎‌شناسی، هستی‎‌شناسی، گذشته‎‌شناسی و آینده‎‌شناسی هستند. با بررسی رابطۀ چهار سبک مقابله که هستۀ مرکزی مدل حاضر را تشکیل می‎‌دهند و با توجه به آیات و مضامین قرآنی دربارۀ عقل و واقعیت‎‌گرایی، مشخص شد سبک ارتباط با واقعیت نقش اصلی را ایفا می‎‌کند. بنابراین، در امور تربیتی و عملی در حوزۀ سبک‎‌های مقابله، مناسب است اولویت به این سبک داده شود.

Development of conceptual framework to cope with stress based on the Quranic verses by emphasis on the stresses from interpersonal relations

This study has aimed to develop the conceptual framework to cope with stress on the basis of Qur’anic verses and by emphasizing the stress from inter personal relations. Research Methods In this study, in order to analyze the quality of building materials Hsieh Shannon (2005). For this purpose, all Qur’anic verses were firstly investigated by determining the semantic analysis unit and verses related to both stressful condition and coping strategies were extracted.Content validity of verses concerning the stressful condition were proved by five experts. To analyze the data , verses relate to coping were then coded by Hsieh Shannon’s qualitative content analysis in three steps. Three experts proved the content validity of the coding. Findings from the study showed that there were 25 stressful conditions in Qur’anic verses in which four coping strategies van be identified : communication with God , communication with oneself , communication with others and communication with reality. Based on the proposed framework, contexts should firstly be provided and these fourfold strategies can then be used to cope the stress. The contexts have included theology , anthropology, factology, ontology, pastology (past studies) , and futurology. By investigating the relation among these four strategies which are the core of the current study and attention to Quranic verses and contents regarding the intellect and realism ,it has been recognized that the strategy of communicating with reality plays important role. However, it is appropriate in scientific and educational issues in coping strategies that this strategy is prioritized