ریخت‌شناسی داستان‌های «پادشاه گلیم گوش» و «پادشاه و هفت پسرش» بر اساس الگوی پراپ

قصّه‌های عامیانه و افسانه‌ای هر ملّتی سرشار از رویدادهای شگفت‌انگیز است که با تامّل در آن‌ها می‌توان به اندیشه و باورهایی که ریشه در خودآگاه و ناخودآگاه آدمی دارند، پی برد. شناسایی این اندیشه‌ها و باورها، راهی برای شناخت دقیقتر آثار ادبی و فرهنگی و در نتیجه بالندگی و ماندگاری میراث زبانی، ادبی و فرهنگی یک ملّت است. یکی از دقیق‌ترین شیوه‌های طبقه‌بندی و تجزیه‌وتحلیل ساختار و قالب قصّه‌ها، الگوی ریخت‌شناسی پراپ است. پراپ با این الگو بدین نتیجه میرسد که قصّه‌ها باوجود تنوّع، از نوعی وحدت ساختاری برخوردارند.کتاب فرهنگ افسانه‌های مردم ایران توسط علی‌اشرف درویشیان و رضا خندان گردآوری شده است. دو داستانی که در این نوشتار بررسی میگردد؛ پادشاه گلیم گوش  و پادشاه و هفت پسرش از آن مجموعه انتخاب شده‌اند. پراپ با طرح و تبیین ساختار روایی قصّه‌های پریان، بر این باور است که قصّه‌ها در عین تنوّع، از منظر تنوع شخصیّت‌های قهرمانی و عملکردشان دارای وحدت اند. بر این اساس، این مقاله ساختار روایی داستان‌های مذکور را بر اساس رویکرد ریخت‌شناسی پراپ بررسی مینماید تا ساختار افسانه‌های عامیانۀ ایرانی را در مولّفه‌های خویشکاری، شخصیّت‌ها و صفات آنان، حرکت‌ها و انگیزش با رویکردی تطبیقی- تحلیلی آشکار کند. نتیجۀ این پژوهش نشان می‌دهد که ساختار داستان‌ها، بیست‌ودو خویشکاری را در بن‌مایة خود جای می‌دهند. حرکت‌های داستان‌ها مستقیماً به دنبال یکدیگر می‌آیند. داستان پادشاه گلیمگوش شش حرکت و داستان پادشاه و هفت پسرش از سه حرکت ساختار می‌یابند. بنابراین داستان‌های مذکور از نظر سیر داستان، شخصیّت‌ها و اعمالشان با الگوی بررسی و تحلیل پراپ مطابقت دارند.

morphology of the stories of the king of galim gosh and the king and his seven sons based on a reprint of prop’s pattern

the folk tales and legends of every nation are full of wonderful events that, by reflecting on them, can reveal the thoughts and beliefs that are rooted in the conscious and subconscious of man.identifying these ideas and beliefs is a way to better understand the literary and cultural works and, as a result, the growth and permanence of a nation’s linguistic, literary and cultural heritage.one of the most accurate methods of classifying and analyzing the structure and format of stories is propp’s morphological pattern. with this model, propp concludes that stories, despite their diversity, have a kind of structural unity.the book “culture of the legends of the iranian people” has been compiled by ali ashraf darvishian and reza khandan. the two stories discussed in this article; “king glim gosh” and “the king and his seven sons” have been selected from that collection.by designing and explaining the narrative structure of fairy tales, prop believes that stories, while diverse, are united in terms of the diversity of heroic characters and their performance.. the movements of the stories follow each other directly. the story of king glim is composed of six movements and the story of the king and his seven sons is structured in three movements. therefore, the mentioned stories correspond to the model of propp’s analysis and analysis in terms of the course of the story, their characters and actions, as well as the mentioned rituals.