بازتاب مرگ و مرگ‌اندیشی در ادبیات داستانی معاصر ایران (بر پایۀ پنج اثر برجسته)

جستار پیش‌رو با عنوان: بازتاب مرگ و مرگ اندیشی در ادبیات داستانی معاصر، به دنبال آن است تا با روش تحلیلی- توصیفی موضوع مرگ و چگونگی انعکاس آن را در پنج اثر برجستۀ داستانی معاصر (تا پیش از انقلاب اسلامی) بررسی و از این طریق دیدگاه نویسندگان این آثار را دربارۀ مرگ و جهان پس از آن به خواننده ارائه نماید. پنج داستان انتخاب‌شده در این مقاله عبارت‌اند از: دارالمجانین اثر محمدعلی جمال‌زاده، بوف کور اثر صادق هدایت، عزاداران بَیَل اثر غلامحسین ساعدی، روز اول قبر اثر صادق چوبک و کلیدر اثر محمود  دولت‌آبادی. در بررسی و واکاوی آثار یادشده که در چهارچوب مولفه‌های: روان شناختی، فلسفی و فرهنگی- تاریخی انجام پذیرفت، آنچه به‌دست آمد عبارت است از: «مرگ» و «پایان زندگی» یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های اهل قلم در این عهد و عصر بوده، در نوشته‌های آنان عمدتاً بازیابی منفی داشته است. البته، این بازتاب بیش‌تر برخاسته از دو مولفه فرهنگی و اجتماعی است تا مولفه‌های دیگر. در تفاوت بین این آثار نیز باید گفت: مفهوم «مرگ» در رمان کلیدر با «شهادت» گره خورده و برخلاف چهار رمان دیگر رنگی آرمانی و ارزشی به خود گرفته است.

the reflection of death and morbidity in contemporary fiction iran (based on five prominent works)

this article is an attempt to study the question of death and how it is truly reflected in five prominent works of contemporary fiction published before the islamic revolution, including the madhouse by mohammad ali jamalzadeh, the blind owl by sadegh hedayat, the mourners of  bayal by gholamhosseinsaedi, the first night of the grave by sadeghchoubak ,and kelidar by mahmoud dowlatabadi. using the analytical-descriptive method, this study provides the readers with the perspectives of the mentioned writers toward the death and the world after it. these works have been studied based of four concepts including psychological, philosophical and cultural-historical, and it showed that showed that death and end of life was one of the most important concerns of the writers in this era and even had a mainly negative reflection on their works. this reflection is much more originated in cultural and social concepts than others. taking different point of view into consideration, it should be said that the concept of death in kelider has the same meaning as martyrdom, and unlike other works.