فضاسازی در رمان شب ممکن

رمان شبِ ممکن نوشتۀ محمدحسن شهسواری، یک فراداستان است که از شیوه های نگارش داستان‌های پست مدرنیسم بهره برده است. شهسواری در طرح این روایت و فرآیند معناسازی داستان، از عنصر فضا به نحو موثّری بهره برده است. فضای حاکم بر داستان بر کلّ روایت سایه افکنده و ارتباط مستقیمی با عملکرد شخصیّت ها دارد. دگرگونی، بارزترین ویژگی فضا در این رمان است، به گونه ای که  داستان یک فضای کلّی نمادین و چندین فضای فردی دارد؛ ابتدای داستان، با بیتی از حافظ به‌منظور براعت استهلال کلّ کتاب آمده است. فضاسازی کلّی داستان در جهت این مضمون پیش رفته است که قطعیّت و واقعیّتی در زندگی وجود ندارد و هر چیزی می تواند امکان وقوع پیدا کند. در هر فصل نیز با دگرگونی فضا، با تکیه بر توصیف و لحن شخصیّت ها، سه فضای رمانتیک، منطقی و فضای عشق و نفرت ایجاد شده است. هرکدام از این فضاها در تعامل با فضای دیگر قرار دارد که در فضای کلّی با هم قرار گرفته اند. در مقالۀ حاضر با طرح این سوال که عنصر فضا در رمان چگونه است؟ و چه تاثیری بر سیر روایی آن ایجاد کرده است؟ فضاسازی رمان بررسی شده است.

spational arrangement in the novel of possible night

mohammad hassan shahsavari’s novel &possible night& is a met-story that has benefited from postmodernist storytelling techniques. shahsavari has effectively utilized the element of space in designing this narrative and the story-making process, the atmosphere of the story casts a shadow over the whole narrative and is directly related to the performance of the characters, transformation is the most prominent feature of space in the novel, as the story has a symbolic overall space and several individual spaces; the beginning of the story comes with a verse of hafez of the whole book. the general setting of the story has moved on to the theme that there is no certainty and reality in life and anything can happen. each chapter is also shaped by the transformation of space, relying on the description and tone of the characters, the three romantic, logical, and love-hate spaces, each of these spaces interacts with the other space in a general space. the present article examines the question of how space is in the novel and how it affects its narrative, the creation of space in the novel has been investigated.