هم نوایی شبانۀ ارکستر چوب ها : از هم‌نوایی حس‌ها تا هم‌نوایی مکان‌ها

نقد جغرافیایی با محوریّت موضوع مکان، یکی از مفاهیم بنیادین و تاثیر گذار در ادبیّات است، بررسی مکان در آثار ادبی به ویژه در دوران پست‌مدرن اهمّیت بیشتری یافته است؛ چرا که نه تنها ادبیّات در باز نمایی فضا نقش به سزایی دارد؛ بلکه حضور جغرافیا در رویکرد هایی مانند نقد مضمونی و پسااستعماری نیز گسترده شده است. در این نوع نقد رابطۀ بین تخیّل و واقعیّت مدنظر است و تجربۀ «من» نویسنده با مقولۀ مکان پیوند می خورد، پس به نگاه نویسنده به یک مکان خاص توجّه بیشتری می‌شود. به عبارتی دیگر توصیف مکان های واقعی مهم نیست؛ بلکه این تخیّل نویسنده است که جغرافیای اثر را می‌سازد. هم چنین این رویکرد با نقد مضمونی نیز مرتبط است. از مضمون جابجایی در زمان و مکان، از دیرباز در ادبیّات، استقبال ویژه ای می‌شده است، شخصیّت ها در جست‌وجوی هویّت ازدست‌رفتۀ خود هستند پس سفر را آغاز می کنند تا با جابجایی در فضا و هم چنین زمان به شناخت خویشتن برسند. رضا قاسمی که یکی از نویسندگان معاصر ایرانی و ساکن فرانسه است، در رمان هم‌نوایی شبانۀ ارکستر چوب ها به همین موضوع پرداخته است. در مقاله حاضر، با پردازش توصیفی- تحلیلی داستان و با تکیه بر آرای برتران وستفال، در گسترۀ نقد جغرافیایی؛ در این رمان تصویری زنده و پویا از شهر پاریس و تهران برای مخاطب فعّال به نمایش گذاشته شده؛ زیرا جابجایی مکانی و زمانی در این داستان خطّی نیست و نویسنده این کار را با منطق خاصّ خود و بدون آشفتگی انجام می دهد؛ ولی لازم است تا خواننده این کلاف سردرگم را سامان بخشد تا به جهان بازنمایی‌شدۀ راوی برسد.

he nocturnal harmony of wood orchestra: from the harmony of the senses to the harmony of places

geocriticism with a focus on the subject of place is one of the fundamental concepts in literature, the study of place in literary works became more important, especially in the postmodern era because not only literature plays an important role in the representation of space, but also the presence of geography has expanded in approaches such as thematic and postcolonial criticism. in geocriticism, the relation between imagination and reality is considered, it is the author’s experience which means this linked to the category of place, so the author’s view of a particular place is considered. in other words, it is not the description of the real places that matters, but it’s the author’s imagination that makes up the geography of the work. this approach is also related to thematic criticism. the theme of time and space shifts has been particularly popular in the literature for ages, with characters searching for their lost identities, so they begin the journey to know themselves by shifting in space as well as time. reza.ghasemi, who is one of the contemporary iranian writers living in france, deals with this issue in the novel the nocturnal harmony of wood orchestra. in the present article, with the descriptive-analytical processing, the story is analyzed  relying on the opinions of bertran westphal, in the scope of geographical criticism. in this novel, a vivid and dynamic image of the city of paris and tehran is displayed for the active audience; because the place and time shift in this story is not linear and the author does this with his own logic and without confusion; but it is necessary for the reader to sort out this confusing tangle in order to reach the world represented by the narrator.