واکاوی مقاومت زنانه در رمان «تاء‌الخجل» اثر فضیلة الفاروق (بر اساس مفهوم قدرت میشل فوکو)

«مقاومت» مقوله محوری و در عین حال پر ابهام و مورد تردید در اندیشه فوکو است. علت آن، تحلیل ها و برداشت های جدید و گسترده فوکو از قدرت است. وی معتقد است قدرت، چیزی نیست که در دست یک فرد، یک طبقه یا نهاد خاصی متمرکز باشد و بر دیگران اعمال شود؛ بلکه در کل جامعه پخش شده است. روابط قدرت بدون «مقاومت» امکان پذیر نیست؛ زیرا هرجا قدرت هست، مقاومت هم هست، ازاین‌رو مقاومت با استراتژی های حساب شده به جرح و تعدیل قدرت می پردازد. رمان تاء الخجل اثر فضیلة الفاروق نویسنده معاصر الجزایری نمونه بارزی از ستم آشکار برضدّ زنان در جامعه مردسالار و سنّتی الجزایر است، ستمی که از خانواده شروع شده و درنهایت به جامعه، نهادها، قانون و برخی از ادیان ختم می شود؛ اما زنان این رمان برای درهم شکستن این سلطه همه جانبه مقاومت هایی در دو بُعد مثبت و منفی از خود نشان داده اند. هدف از پژوهش حاضر آن است تا به‌شیوه توصیفی – تحلیلی، مقاومت و مبارزه زنان در برابر سیطره نظام مردسالار را با تکیه بر مفاهیم قدرت و مقاومت میشل فوکو، در رمان تاء الخجل بررسی و تحلیل کند. نتایج نشان می دهد قهرمانان زن این رمان در قالب دو نوع مقاومت مثبت و منفی ظاهر شده اند. مقاومت مثبت از راه چالش با سلطه مردسالاری (مقاومت در برابر سنت ها و تقالید)، ادامه تحصیل (اثبات ذات زنانه)، نویسندگی (زبان گویای زنان و آگاهی به طبقه خود) و مهاجرت و مقاومت منفی از طریق انکار زنانگی (مبارزه با گفتمان مردسالار)، خودکشی و جنون با قدرت مردانه مقاومت کرده اند.

an analysis of women’s resistance in the novel ta al-khejel by fazileh al-farooq (based on michel foucault’s theory of power)

resistance is a central yet ambiguous and questionable category in foucault’s thought. this is due to foucault’s new and extensive analyzes and conceptions of power. he believes that power is not something that is concentrated in the hands of one person, one particular class or institution and applied to others, but is spread throughout society. power relations are not possible without resistance because wherever there is power, there is resistance, so resistance manipulates power with calculated strategies. the novel ta al-khejel by the contemporary algerian author fazileh al-farooq is a clear example of the blatant oppression against women in algerian patriarchal and traditional society, an oppression that begins with the family and ends with society, institutions, law and religion. but the women of the novel resist to this all-encompassing dominations. the aim of the present study is to examine the resistance and struggle of women against the domination of the patriarchal system in a descriptive-analytical way and based on the concepts of power and resistance of michel foucault. the results show that the female protagonists of this novel have appeared in two types of positive and negative resistance. positive resistance through challenge to patriarchy (resistance against tradition and imitation), continuing education (affirmation of female nature), writing (expressive language of women and awareness of their classes) and emigration and negative resistance through denial of femininity (struggle against patriarchal discourse), suicide and insanity have resisted male power.