تحلیل ساختاری حکایت‌ها در سوانح‌العشاق، عبهرالعاشقین و لمعات (با استفاده از نظریۀ تحلیل ساختاری روایت‌های رولان بارت)

یکی از مباحث مرتبط با روایت و روایت شناسی، مطالعه در حکایت های عرفانی است. حکایت هایی که در رسالة‌العشق‌های منثور به‌کار رفته اند، به لحاظ ساختار و بن مایه، با حکایت های مندرج در دیگر نثرهای عرفانی (مانند کشف‌المحجوب و رسالۀ قشیریه) تفاوت های درخور توجّهی دارند. در این جستار، تحلیل ساختار حکایت ها در سوانح‌العشّاق، عبهرالعاشقین و لمعات، مطابق با نظریۀ «تحلیل ساختاری روایت متن» «رولان بارت» مدنظر قرار گرفته است. بارت ضمن اعتقاد به ارتباطِ روایت با علم زبان‌شناسی، برای هر روایتی سه سطح توصیفی مجزّا: سطح کارکردها (function)، کنش‌ها (action) و روایتگری (narration) در نظر گرفته است. با کاربست نظریۀ بارت در تحلیل ساختاری آثار انتخابی، معلوم شد که: 1. بخش هایی از نظریۀ بارت در تحلیل ساختار حکایت ها کارآمد و قابل استفاده است؛ 2. فهم یک روایت صرفاً پیگیری بسط یافتن داستان نیست؛ بازشناسی طرح ریزی آن در «طبقات» و ترسیم تسلسل افقی خطّ روایی در محور عمودی ضمنی نیز هست؛ 3. برای درک و دریافت مفاهیم حکایت ها علاوه‌بر خوانش افقی، خوانش عمودی و ترکیبی نیز لازم است تا هنگام خوانشِ روایت هر واحد کارکردی هم در سطح و هم در ژرفایش ادراک و ذهن مخاطب از رمزگان های زبانی به رمزگان های روایتی سوق داده شود و در نهایت نیل به سطوح معنایی حکایت محقَّق گردد.

Structural Analysis of Stories in Savanehol-Oshag, Abharol-Ashegin, and Lamaat (Due to Roland Barth’s theory)

One of the issues related to narration and narratology is the study of gnostic stories.  The stories used in romantic treatises in prose are very different from other stories inserted in other gnostic proses (like KashfolMahjoub and Gashirieh treatise) considering structure and theme. In this study, the analysis of the stories’ structure in SavaneholOshag, AbharolAshegin, and Lamaat was done in accordance with Roland Barthe’s  &structural analysis of passage narration& theory. In addition to belief in the relationship between narration and linguistics, Barth considered three separated descriptive levels for each narration: function level, action level, narration level. Applying Barth’s theory for structural analysis of mentioned works of art yielded that 1. Some parts of Barth’s theory for analysis of stories’ structure are efficient and usable, 2. Understanding a story is not merely the seek for expanding it and the investigation of its planning in &layers& and amendment of horizontal succession of narrative line in implicative vertical axis are also needed, 3. To comprehend the concepts of stories, in addition to horizontal reading, the vertical reading and combinational reading are needed so that while reading a narration, each function unit can be perceived both in surface and depth and reader’s mind is led from linguistic coding to narrative coding, and finally the story’s semantic levels are achieved.