آشنایی‌زدایی در آثار عباس نعلبندیان

عباس نعلبندیان به عنوان مولّفی فرم گرا و پیشرو تاثیر بسیاری بر تئاتر و نمایش معاصر ایران گذارد؛ دغدغۀ او هم در نمایش نامه ها و هم در آثار غیر نمایشی اش «فرم» بوده است. آشنایی زدایی از نکات بسیار مهمّی است که فرمالیست ها، به ویژه شکلوفسکی، بر آن تاکید می‌کردند. این ویژگی ممتاز فرم گرایی به صورت برجسته در آثار نعلبندیان نیز دیده می شود. باوجود این، در معدود پژوهش هایی که تاکنون راجع به او انجام گرفته، بیش از فرم به محتوای آثارش توجّه شده است. از این رو در نوشتار پیش رو کوشش شده تا ابعاد مختلف آشنایی زدایی در آثار عباس نعلبندیان با تاکید بر هنجارگریزی های واژگانی، معنایی، نوشتاری، سبکی، زمانی و نحوی بررسی و تحلیل شود و ضمن آن به آشنایی زدایی در وجوه پیرامتنی این آثار نیز توجّه شود. هدف از پژوهش حاضر پاسخ دادن به این پرسش هاست که هنجارگریزی و آشنایی زدایی در آثار عباس نعلبندیان چگونه صورت گرفته است؟ کدام نوع از انواع هنجارگریزی ها در آثار او بسامد بیشتری دارد و دلایل و زمینه های آن کدام است؟ آیا بسامد هنجارگریزی در وجوه پیرامتنی به اندازۀ وجوه شش گانۀ مذکور در خوانش آثار او تعیین کننده است؟ نتایج پژوهش نشان دهندۀ آن است که بسامد هنجارگریزی نوشتاری (با توجّه به غلط نویسی تعمّدی مولّف) در آثار مورد بررسی بسیار بالاست. درزمینۀ هنجارگریزی معنایی نیز تکیه بر تضاد و تکرار بسیار زیاد است؛ همچنین رویکرد هنجارگریزانۀ نویسنده در اجزای پیرامتنی آثارش چنان پررنگ است که به نظر می رسد در خوانش این آثار نمی توان آن را نادیده گرفت.

Defamiliarization in the Works of Abbas Nalbandian

.Abbas Nalbandian, as a formalist pioneer author had a great influence on the contemporary theatre in Iran. His main concern in his playwrights and literary works was form. Defamiliarization is one of the most important issues which was greatly emphasized by formalists, especially, Shklovsky. This eminent property of Formalism is observed in the works of Nalbandian prominently. Nevertheless, in few studies of his works, content has been considered more than form. So, in this article, it is tried to study and analyze the different dimensions of defamiliarization in the works of Abbas Nalbandian with emphasis on the lexical, semantic, written, stylistic, temporal, and syntactic deviations while the paratextual defamiliarization has been accounted, too. Therefore, this research aims to explain that how defamiliarization and deviation had appeared in the works of Nalbandian? What types of deviation have had a higher frequency in these works? and what are their grounds and causes? Is the deviation frequency in paratextuality a determinant factor as well as the other six mentioned dimensions? The results of the research indicate that the written deviation (according to author’s deliberate misspelling) has a high frequency in the studied works. Regarded the semantic deviation, contrast and repetition are greatly emphasized. Moreover, author’s deviational approach toward the components of paratextuality is so prominent that they should not be neglected seemingly.