بررسی جامعه‌شناختی جایگاه زن در رمان‌های چشم‌هایش و شلغم میوه بهشته

چهره‌ زن در ادبیّات معاصر ایران پررنگ و متفاوت از ادبیّات کلاسیک است. بزرگ علوی و علی محمد افغانی از نویسندگان توانای ادبیّات داستانی معاصر هستند که زن در آثارشان نقش محوری و کانونی دارد. بزرگ علوی در رمان چشم هایش، زن را با شخصیّتی کمابیش متفاوت نسبت به زنان جامعه‌ آن روز وارد داستان کرده است. «فرنگیس» شخصیّت زن برجسته در رمان چشم هایش، از زنان مدرن و به روز و اغلب آگاه به حقّ و حقوق انسانی خود هستند که با انگیزه های متفاوت و متعدّد وارد فعّالیّت های سیاسی و اجتماعی می‌شوند. هرچند بزرگ علوی نگاهی دوقطبی نسبت به زن دارد و جنبه های مرموز و پیشرفته ای از شخصیّت او را نشان می دهد؛ امّا شخصیّت اصلی در داستان او زنی پویا و پرانرژی است که از نقش مادری و همسری دور می شود و نقش های اجتماعی را می جوید؛ حال‌آنکه شخصیّت اصلی در داستان علی محمد افغانی از زنان سنّتی با چارچوب های محدود است که در جامعه‌ آن روز امری طبیعی بود. «گل عنبر» در رمان شغلم میوه‌ بهشته زنی فقیر، کم تحرّک و ایستا است که شخصیّتی یک حال و کم انرژی را تا پایان داستان با خود دارد. او در جامعه و خانواده مظلوم، مطیع و فقیر است و زندگی را با سختی و بلاتکلیفی می گذراند و این فقر و محدودیت، گاهی او را به کارکرد های منفی می کشاند.

The Sociological Study of Women’s Positions in the Novels “Her Eyes” and “Turnip is Fruit of Heaven”

The face of a woman in contemporary Iranian literature is bold and different from classical literature. Bozorg Alavi and Ali Mohammad Afghani are talented writers of contemporary novels in which women play a pivotal role. In the novel “His Eyes”, Bozorg Alavi introduces a woman with a relatively different personality than the women of the society of that day. “Farangis” is a prominent female character in the novel &Her Eyes& who is modern and uptodate and often conscious of her human rights, and she enters the political and social activities with different purposes. However, Bozorg Alavi has a bipolar view of women and he shows enigmatic and advanced aspects of her personality that are, of course, unfamiliar to the reader; but his women are selfmotivated and energetic women who move away from the role of mother and wife and they seek social roles; however, women in the story of Ali Mohammad Afghani are traditional women with limited frameworks, which were normal in the society of that day. “Golanbar” is a poor, inactive and static woman who has a lowenergy character until the end of the story. He is oppressed, obedient and poor in society and family, and he lives his life in hardship and uncertainty, and this poverty and limitation sometimes leads him to negative purposes.