عشق و عرفان در تصوف

عشق منتها درجه از درجات محبت است و گذشتن از مرز آن، و جمیع مقالات محبت در عشق مندرج است. مانند: شوق، وجد، شیفتگی، حیران، دهشت و فنا؛ زیرا عشق بر جمیع این احوال اشتمال دارد؛ بدین جهت گفته اند: هر عاشقی محب است، اما هر محبی عاشق نیست. عشق شوق جدید است برای رسیدن به مقام اتحاد و یگانگی و شکی نیست که معنای این سخن، اتحاد ذات محبوب است با ذات محب، اتحادی عقلی که موجب بی خبری و غیبت کلی محب از ادراک و شعور خود می شود در هنگام شهود محبوب. از نگاه دین، «خداوند» کمال محض، جمال مطلق، دارای برترین وصف ها، مبدا عشق، اولین عاشق و الهام بخش عشق است که همة هستی نشانه و مظهر اویند؛ و از او سرچشمه گرفته اند و به سوی او می روند. از آن رو که آدمی کمال جو و جمال خواه بوده و حقیقتش از روح خدا است؛ از آن منزل هبوط کرده و به سوی او باز خواهد گشت.