اصول «رافت و مدارا، مصالحه، وفای به عهد» در سیره پیامبر اکرم(ص)

پیامبر اسلام(ص) به عنوان اسوه ی حسنه و الگوی اخلاقی مسلمانان در برخورد و تعامل با دشمنان و دوستان اسلام، روش های متفاوتی را از خود بروز می داد که به عنوان سیره رسول خدا(ص) شناخته می شود. مسئله ای که این مقاله در پی روشن نمودن آن است آنکه، با توجه به این که پیامبر(ص) دشمنان زیادی داشت چگونه و با استفاده از چه روش ها و شیوه هایی توانست بعد از بیست و سه سال کوشش، بسیاری از مردم شبه جزیره عرب را مسلمان نماید. در واقع توفیق آن حضرت، مرهون روش ها و برخوردهای مناسب وی با شرایط گوناگون بود. از صفات رسول اکرم(ص) می توان به مهربانی، مصالحه و پایبندی به عهد و پیمان اشاره نمود. این صفات در همه زمان‌ها و مکان‌ها در برابر دوست و دشمن، بر رفتار پیامبر سایه افکنده و هیچ گاه از آن حضرت جدا نبود. این روش ها در جنگ های پیامبر مانند جنگ بدر، احد، فتح مکه، و واکنش در برابر یهودیان نمایان بود. آن حضرت مامور بود تا مردم را به خدا نزدیک کند. او در اوج قدرت، در برابر بدی های دشمنانش، از روش رحمت و مهربانی بهره می برد. مطابق دستورات دین اسلام، او ابتدا تلاش می کرد با دشمنانش از راه صلح به توافق برسد و اگر صلح کارایی نداشت، به جنگ روی می‌آورد. از مصادیق تجلی صفات پیامبر اسلام(ص) که مورد نظر این پژوهش است می توان به صلح حدیبیه، صلح با قبیله بنی ضمره، صلح با قبیله بنی مدلج، و صلح با سه قبیله یهودی مدینه یعنی بنی قینقاع، بنی قریظه و بنی نضیر اشاره کرد. هرچند این سه قبیله یهودی بعدها پیمان خود را شکستند و توسط پیامبر مجازات شدند. رسول اکرم(ص) در صلح حدیبیه با وجود نارضایتی مسلمانان، حاضر نبود توافق با مشرکان را زیر پا نهد.