تبیین عوامل ژئوپلیتیکی نظامی موثر بر راهبردهای دفاعی جمهوری اسلامی ایران در حوزه خلیج‌فارس

امروزه کشورهای دنیا تلاش می‌کنند با بهره‌گیری از عوامل ژئوپلیتیکی نسبت به اتخاذ راهبردهای مناسب در راستای منافع ملّی خود اقدام نمایند. منطقه خلیج‌فارس و کشورهای پیرامونی آن‌ یکی از مناطق حساس و راهبردی دنیا است که به دلیل ارزش‌های ارتباطی، ژئواکونومیکی، ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. مقاله حاضر با هدف تبیین و شناسایی عوامل ژئوپلیتیکی نظامی موثر بر راهبردهای دفاعی ایران در حوزه خلیج‌فارس اجرا شده و سعی دارد تا به پرسش اصلی آن «عوامل ژئوپلیتیکی نظامی موثر بر راهبردهای دفاعی جمهوری اسلامی ایران در حوزه خلیج‌فارس کدام‌اند؟» پاسخ دهد. نوع تحقیق، توسعه‌ای و شیوه گردآوری داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز کتابخانه‌ای و اسنادی و میدانی است و با بهره‌گیری از روش توصیفی- تحلیلی و موردی زمینه‌ای تلاش گردیده تا این عوامل نظامی شناسایی و نسبت به تایید و تعیین نقش عوامل آن‌ها (در قالب بسترهای فرصت‌آفرین، تهدید زا، قوت و ضعف) اقدام گردد. در همین رابطه پرسش‌نامه‌های مربوطه بین جامعه آماری 40 نفری به‌صورت تمام شمار توزیع و با استفاده روش-های تجزیه‌وتحلیل آمار توصیفی و استنباطی و نرم‌افزار spss به جمع‌بندی پاسخ‌های تحقیق پرداخته شده است. درنهایت 18 عامل استخراج و معرفی گردید که «قدرت نظامی و توان کمّی و کیفی بالای نیروهای مسلح ایران» و «تسلیحات راهبردی و بازدارنده موشکی جمهوری اسلامی ایران» و «انعقاد قراردادها و پیمان‌های نظامی کشورهای منطقه در جهت خرید تسلیحات و تجهیزات» به‌عنوان مهم‌ترین عوامل ژئوپلیتیکی نظامی موثر بر راهبردهای دفاعی جمهوری اسلامی ایران در حوزه خلیج‌فارس رتبه‌بندی گردیدند.

explaining military geopolitical factors affecting the defense strategies of the islamic republic of iran in the persian gulf

today, the countries of the world are trying to take advantage of geopolitical factors to adopt appropriate strategies in line with their national interests. the persian gulf region and its surrounding countries is one of the most sensitive and strategic regions in the world, which is of great importance to its communication, geoeconomic, geopolitical and geostrategic values. this article aims to explain and identify the military geopolitical factors affecting iran’s defense strategies in the persian gulf and tries to answer the main question &what are the military geopolitical factors affecting the defense strategies of the iran in the persian gulf?&. the type of research, development and method of collecting data and information required by libraries, documents and field is using descriptive-analytical and case-based methods to identify these military factors and to confirm and determine the role of their factors (in the form of opportunities, threats, strengths and weaknesses). in this regard, the relevant questionnaires were distributed among a statistical population of 40 people in full and using descriptive and inferential statistical analysis methods and spss software to summarize the research answers. finally, 18 factors were extracted and introduced as &military power and high quantitative and qualitative capability of the iranian armed forces&, &strategic weapons and missile deterrence of the islamic republic of iran& and &concluding contracts and military agreements of countries in the region to purchase weapons and equipment& as important. the most important military geopolitical factors affecting the defense strategies of the iran in the persian gulf were ranked.