چالش‌های قلمرو کیفری در رسیدگی به تخلفات کارکنان نیروهای مسلح با تاکید بر هیئت‌های انضباطی پلیس

زمینه و هدف: با توجه به نوآوری‌های قانون جدید تشکیل هیئت‌های انضباطی رسیدگی به شکایات و تخلفات کارکنان نیروهای مسلح و دستورالعمل اجرایی آن، در رسیدگی به تخلفات کارکنان نیروهای مسلح رعایت موازین دادرسی منصفانه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. وجود چالش‌های مهم قانونی در رسیدگی به تخلفات انضباطی نظامیان، ایجاب می‌کند که چالش‌های موصوف از حیث «مطابقت با معیارها و تضمینات دادرسی منصفانه» مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد و بر اساس یافته‌ها و داده‌های تحقیق، راهکارها و پیشنهادهای متناسب ارائه گردد. مهم‌ترین هدف این پژوهش عبارت است از: «شناسایی چالش‌های موجود در مقررات دادرسی تخلفات نیروهای مسلح با تاکید بر هیئت‌های انضباطی پلیس و ارائه راه‌حل‌ها و سازوکارهای کارآمد در پرتو معیارها و تضمینات دادرسی منصفانه». روش پژوهش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و موضوع آن نظری است. بر همین اساس تحقیق با روش کیفی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و اسنادی مانند کتاب‌ها، مقاله‌ها و قوانین صورت گرفته است. ارائه مطالب نیز به سبک توصیفی و تحلیلی می‌باشد. یافته‌ها و نتایج: بر اساس داده‌های تحقیق، کلیات معیار‌ها و تضمینات دادرسی منصفانه در دادرسی تخلفات نیروهای مسلح و هیئت‌های انضباطی ناجا پذیرفته شده است، اما در این مورد چالش‌های مهم و جدی وجود دارد. نتیجه پژوهش نشان می‌دهد که مهم‌ترین چالش‌های رسیدگی به تخلفات کارکنان نیروهای مسلح از منظر معیار‌ها و تضمینات دادرسی منصفانه عبارت است از: ساختار و ترکیب هیئت‌های انضباطی، محدودیت در انتخاب وکیل و شرایط خاص وکالت، توسعه رسیدگی غیابی و غیر تناظری، عدم پیش‌بینی حق واخواهی محکوم‌علیه از آرای غیابی هیئت‌های انضباطی و محدودیت حق تجدید نظرخواهی. در ساختار هیئت‌های انضباطی نیروی انتظامی اکثر مقامات پیشنهاد دهنده تنبیه حسب مورد عضو هیئت‌های بدوی و یا تجدید نظر هستند که این امر اصل بی‌طرفی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در موضوع وکالت نیز متهم به تخلف یا شاکی الزاماً وکیل یا نماینده خود را باید از بین کارکنان حقوقی شاغل یا بازنشسته ناجا انتخاب کنند. همچنین نتیجه تحقیق حکایت از آن دارد که در رسیدگی به تخلفات کارکنان نیروهای مسلح تضمینات کافی برای رعایت معیارهای دادرسی منصفانه پیش‌بینی نشده است.